Sprzedaż udziału w lokalu

Często na rynku nieruchomości dokonywane są transakcje mające na celu sprzedaż udziału w lokalu. Jakie udziały można swobodnie nabywać, z czym taka transakcja się wiąże i jak jest opodatkowana dowiecie się Państwo z niniejszego wpisu.

Ilekroć będę w jego treści posługiwała się zwrotem sprzedaż udziałów w nieruchomości, będę miała na myśli właśnie sprzedaż udziałów w lokalu.

 

Czy sprzedaż udziałów w lokalu zawsze jest możliwa?

Aby odpowiedzieć na powyższe pytanie wyjaśnienia wymaga to, że w prawie polskim możemy mówić o współwłasności ułamkowej i współwłasności łącznej.  W pierwszym przypadku mamy do czynienia z ułamkowym udziałem we współwłasności – przykładowo ½ części. Współwłasność łączna występuje z kolei w przypadku rzeczy należących do małżonków, pozostających we wspólności majątkowej. Współwłasność łączna odnosi się też do majątku wspólników spółki cywilnej.

Sprzedaż udziałów w lokalu będzie możliwa tylko w przypadku tej pierwszej współwłasności. W myśl bowiem art. 198 kodeksu cywilnego każdy ze współwłaścicieli może rozporządzać swoim udziałem bez zgody pozostałych współwłaścicieli. Klasycznym przypadkiem rozporządzenia udziałem jest właśnie jego sprzedaż. Natomiast, jeżeli mamy do czynienia ze współwłasnością małżeńską łączną to przepis art. 35  kodeksu rodzinnego i opiekuńczego wprost mówi nam, że małżonek nie może również rozporządzać ani nawet zobowiązywać się do rozporządzania udziałem, który w razie ustania wspólności przypadnie mu w majątku wspólnym lub w poszczególnych przedmiotach należących do tego majątku. W orzeczeniach Sądu Najwyższego przeczytamy ponadto, że nie jest również możliwe zbywanie prawa do majątku wspólnego na rzecz drugiego małżonka, jako prowadzącego w istocie do zniesienia wspólności ustawowej.

 

Sprzedaż udziału ze wskazaniem lokalu

Mogą Państwo spotkać, chociażby w ogłoszeniach o sprzedaży czasem informację, że ktoś chciałby sprzedać właśnie udział ze wskazaniem lokalu. Wyjaśnię co to dokładnie oznacza. Otóż, zdarza się, iż budynki pozostają współwłasnością kilku osób, które porozumiały się co do sposobu korzystania z nieruchomości. Na podstawie tego porozumienia poszczególni współwłaściciele korzystają z określonych lokali, które przypadają im do wyłącznej dyspozycji. Tym samym, budynek nadal jest współwłasnością kilku osób, ale każda z nich korzysta w sposób wyłączny z jednego lokalu.  Przynajmniej do momentu, do którego porozumienie nie zostanie zmienione. Do zmiany może dojść także w wyniku orzeczenia sądu. To właśnie nazywamy potoczne sprzedażą ze wskazaniem lokalu. Nie jest to jednakże w żadnym razie zakup udziału w lokalu, konkretnym, oznaczonym. Jest to wciąż sprzedaż określonego udziału w całym budynku.

 

Forma prawna sprzedaży udziału w lokalu

Zważywszy, że lokal to nieruchomość, konieczne do jego sprzedaży jest zachowanie formy szczególnej. Przepisy wymagają w tym przypadku formy aktu notarialnego. Sprzedaż udziału w lokalu, bez zachowania tej formy, skutkuje nieważnością umowy. Formę tą może zastąpić w określonych okolicznościach tylko orzeczenie sądu, wydane na podstawie art. 64 k.c. i art. 1047 k.p.c.

 

Sprzedaż udziału w lokalu a opodatkowanie

Art. 10 ust 1 pkt 8 lit a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych stanowi, że źródłem przychodów jest odpłatne zbycie udziału, udziału w nieruchomości jeżeli odpłatne zbycie nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej i zostało dokonane przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lokalu. Dyspozycją tego przepisu jest objęta także oczywiście sprzedaż udziału w lokalu.

Podatek od zbycia udziału w lokalu wynosi 19 % podstawy obliczenia podatku. Najogólniej mówiąc, podstawą obliczenia podatku jest dochód stanowiący różnicę pomiędzy przychodem czyli ceną sprzedaży, a kosztami nabycia tego lokalu. O ile nie skorzystacie Państwo z ulgi mieszkaniowej, zapłacicie podatek. Rozliczenia podatku dokonuje się w zeznaniu PIT-39. Ulga zwalnia od podatku dochód ze sprzedaży lokalu proporcjonalnie do przeznaczenia tego przychodu na cele mieszkaniowe. Oczywiście można w ten sposób uzyskać także całościowe zwolnienie od podatku.

Trzeba też pamiętać o regulacji szczególnej dotyczącej zbycia odpłatnego, w drodze działu spadku, np. udziału w nieruchomości do wysokości przysługującego podatnikowi udziału w spadku.

 

Reasumując, sprzedaż udziału w lokalu jest możliwa, o ile mamy do czynienia ze współwłasnością lokalową. Transakcja taka jest opodatkowana podatkiem dochodowym w analogiczny sposób jak zbycie nieruchomości.

Zakład podatkowy firmy w innym kraju

W dzisiejszym świecie niejednokrotnie dochodzi do utworzenia zakładu podatkowego w innym kraju niż kraj zarejestrowania przedsiębiorstwa podatnika. Pojęcie zakładu pojawia się dość często w literaturze podatkowej dotyczącej podatków dochodowych. Czym jest zakład podatkowy, w jakich formach powstaje i jakie to niesie konsekwencje dla podatnika dowiecie się Państwo z poniższego wpisu.

 

Gdzie szukać definicji zakładu podatkowego?

Pojęcie zakładu podatkowego ma swoją definicję legalną zarówno w prawie krajowym, jak i międzynarodowym. I tak np. ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych stanowi, że ilekroć mowa jest o zagranicznym zakładzie podatkowym oznacza to albo stałą placówkę albo plac budowy albo osobę, chyba że umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania, której stroną jest Rzeczpospolita Polska, stanowi inaczej.

Zakładem podatkowym będzie zatem stała placówka, poprzez którą podmiot mający miejsce zamieszkania na terytorium jednego państwa wykonuje całkowicie lub częściowo działalność na terytorium innego państwa. Zakładem takim będzie w szczególności oddział, przedstawicielstwo, biuro, fabryka, warsztat albo miejsce wydobywania bogactw naturalnych. Dodatkowo za zakład podatkowy ustawa uznaje plac budowy, budowę, montaż lub instalację, prowadzone na terytorium jednego państwa przez podmiot mający miejsce zamieszkania na terytorium innego państwa. I co równie częste w praktyce zakładem może  być osoba działająca w innym kraju, która posiada od przedsiębiorcy pełnomocnictwo do zawierania w jego imieniu umów.

W ostatnim czasie polskie organy podatkowe miały zakusy aby pracownika wykonującego zdalnie pracę uznać za zakład podatkowy przedsiębiorcy.

Niezależnie od powyższej definicji, to czym jest zakład podatkowy zdefiniowane jest także w każdej umowie o unikaniu podwójnego opodatkowania. Poniżej wyjaśnię, w podziale na rodzaje zakładów podatkowych, jak określa się je w ramach wspomnianych umów bilateralnych.

 

Zakład podatkowy a stała placówka

W rozumieniu postanowień umów międzynarodowych zakład podatkowy oznacza stałą placówkę, przez którą całkowicie lub częściowo prowadzona jest działalność przedsiębiorstwa. Jest to przede wszystkim, ale nie wyłącznie, miejsce zarządu, filia czy biuro przedsiębiorcy w innym kraju. Zakładem podatkowym będzie też fabryka, warsztat, kopalnia, kamieniołom czy miejsce wydobywania zasobów naturalnych. Za zakład podatkowy uznać można także inne placówki jeżeli przedsiębiorca utrzymuje je w innym kraju w celu prowadzenia swojej zasadniczej działalności lub jej części. Zakładem podatkowym może być zatem pomieszczenie, budynek ale też część powierzchni ziemskiej czyli nieruchomości gruntowa. Zwykły plac może być zakładem podatkowym przedsiębiorcy. Konkludując – placówką taką będzie w zasadzie każde miejsce wykorzystywane regularnie do wykonywania działalności gospodarczej. Aby uznać placówkę za zakład podatkowy musi to być jednakże stała placówka. Brak stałości oznacza, że nie mamy do czynienia z zakładem podatkowym.

 

Jakie placówki nie tworzą zakładu podatkowego?

Umowy bilateralne o unikaniu podwójnego opodatkowania mówią nam także o tym jakie placówki zakładami podatkowymi być nie mogą. I tak nie są nimi te placówki, które służą wyłącznie do składowania, wystawiania lub dostarczania dóbr lub towarów należących do przedsiębiorstwa. Zakładem podatkowym nie są także placówki, które utrzymywane są przez przedsiębiorcę wyłącznie w celu prowadzenia dla przedsiębiorstwa jakiejkolwiek innej działalności o charakterze przygotowawczym lub pomocniczym. Nawet wówczas gdy mają one charakter stały nie implikują konsekwencji podatkowych. Umowy wymieniają kilka rodzajów placówek, które nie tworzą zakładów. Każdorazowo zatem, nawet jeżeli dany przedsiębiorca prowadzi działalność w ramach placówki zagranicznej, trzeba indywidualnie ocenić czy aby nie jest to placówka o jakiej mowa w niniejszym punkcie. Przykładowo jeżeli biuro polskiego podatnika np. w Niemczech czy Czechach  wykonuje jedynie czynności  reklamowe nie prowadzi to do powstania zakładu podatkowego w żadnym z tych państw.

 

Plac budowy jako zakład podatkowy

Bardzo specyficznym zakładem podatkowym jest też plac budowy lub miejsce gdzie są prowadzone prace konstrukcyjne, montażowe lub instalacyjne. Zakład podatkowy powstaje jeżeli prace lub czynności trwają dłużej niż dwanaście miesięcy – zazwyczaj. Niektóre umowy jak np. umowa z Królestwem Norwegii przewiduje jednak inne terminy, w tym przypadku zakład powstaje jeżeli prace te trwają 18 miesięcy, w przypadku Estonii jest to z kolei 9 miesięcy. W nauce prawa podkreśla się przy tym, że drobne naprawy bądź prace konserwacyjne nie wchodzą co do zasady w zakres prac budowlanych (tak np. Umowa o roboty budowlane, red. M. Jamroży, Gdańsk 2012, s. 129). W każdym razie długo prowadzone budowy mogą prowadzić do powstania zakładu podatkowego w miejscach ich wykonywania.

 

Zakład podatkowy a przedstawiciel przedsiębiorcy

Równie charakterystyczną formą zakładu podatkowego przedsiębiorcy jest jego niezależny przedstawiciel. Taki niezależny przedstawiciel musi jednak działać w imieniu przedsiębiorstwa oraz posiadać i zwyczajowo wykonywać pełnomocnictwo do zawierania umów w imieniu przedsiębiorstwa w innym państwie. Nawet w takiej sytuacji nie dojdzie do powstania zakładu jeżeli przedstawiciel będzie działał np. jedynie w obszarze pomocniczym. W umowach o unikaniu podwójnego opodatkowania są zawarte ponadto informacje, zgodnie z którymi nie uważa się, że przedsiębiorstwo posiada zakład podatkowy w innym państwie tylko z tego powodu, że prowadzi ono w tym Państwie działalność poprzez maklera, komisanta albo innego niezależnego przedstawiciela. Osoby te muszę jednak działać w takim charakterze w ramach swojej zwykłej działalności. Tak więc do powstania zakładu podatkowego nie dojdzie na skutek zaangażowania każdego pracownika, zleceniobiorcy czy przedstawiciela. Taka osoba, przedstawiciel, musi bowiem być uprawniony do zawierania umów w imieniu przedsiębiorcy.

 

Czy zakład podatkowy jest odrębną jednostką?

Nie, zakład podatkowy nie jest odrębną jednostką. Zakład podatkowy jest tylko wyodrębnioną organizacyjnie i majątkowo częścią działalności gospodarczej prowadzonej na przykład przez polskiego przedsiębiorcę. Nie oznacza to, że przedsiębiorca ma jednakże w takiej sytuacji dwie jednostki: macierzystą i zakład podatkowy.  Co prawda zakład podatkowy położony za granicą musi prowadzić własne księgi rachunkowe zgodnie z przepisami kraju, w którym się znajduje, ale nie oznacza to odrębności podmiotowej.

 

Opodatkowanie zakładu podatkowego

Na koniec wspomnę, że z regulacji zawartych w umowach o unikaniu podwójnego opodatkowania wynika, że jeżeli przedsiębiorstwo wykonuje działalność za pośrednictwem zakładu podatkowego w innym kraju, to musi w nim przypisać temu zakładowi takie zyski, jakie mógłby on osiągnąć, gdyby wykonywał taką samą lub podobną działalność w takich samych lub podobnych warunkach jako samodzielne przedsiębiorstwo i był całkowicie niezależny w stosunkach z przedsiębiorstwem, którego jest zakładem. Innymi słowy –  dochód polskiego podatnika z tytułu działalności zakładu podatkowego utworzonego na terenie Niemiec będzie opodatkowany w Niemczech. Przy ustalaniu zysków zakładu podatkowego, podatnik będzie mógł jednak odliczyć nakłady ponoszone na rzecz zakładu włącznie z kosztami zarządzania i ogólnymi kosztami administracyjnymi niezależnie od tego, czy powstały w Polsce czy w Niemczech.

 

Mam nadzieję, że udało mi się Państwu nieco przybliżyć kwestie związane w powstaniem zakładu podatkowego poza granicami kraju. Z mojego doświadczenia wynika, że niestety nie wszyscy przedsiębiorcy mają świadomość istnienia tejże instytucji  i dowiadują się o niej dopiero od zagranicznych urzędów podatkowych. Nie muszę przekonywać, że pozyskanie wiedzy dopiero na tym etapie wiąże się nieuchronnie z niezbyt przyjemnymi skutkami fiskalnymi.

Podatek od pożyczki – czy da się uniknąć PCC?

Podatek od pożyczki jest wprost przewidziany przepisami ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. Podatkowi temu podlegają m.in. umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku. Opodatkowaniu podlegają także zmiany umów pożyczek.

Poniżej omówię PCC od pożyczki, z naciskiem na te przypadki, które często mają miejsce w praktyce, a jednocześnie objęte są zwolnieniem, a więc pożyczki rodzinne.

 

Podatek od pożyczki

Zgodnie z brzmieniem art. 720 kodeksu cywilnego przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego pożyczkę określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych co do gatunku a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. Umowa pożyczki może być zwarta w dowolnej formie (ustnej, pisemnej, w formie aktu notarialnego). Umowa pożyczki winna być zawarta w formie dokumentowej wówczas, gdy przekracza 1.000,00 złotych. Jest to forma przewidziana tylko dla celów dowodowych. Niezastosowanie tej formy nie skutkuje nieważnością dokonanych czynności.

W przypadku umów z elementem zagranicznym, podatek od umowy pożyczki wystąpi jeżeli jej przedmiotem są:

  • rzeczy znajdujące się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub prawa majątkowe wykonywane na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
  • rzeczy znajdujące się za granicą lub prawa majątkowe wykonywane za granicą,
    w przypadku gdy nabywca ma miejsce zamieszkania lub siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i czynność cywilnoprawna została dokonana na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Zgodnie zatem z wolą ustawodawcy o tym czy pożyczka podlega opodatkowaniu PCC, decyduje miejsce jej dokonania i miejsce położenia rzeczy będącej przedmiotem transakcji. Przykładowo jeżeli w przypadku pożyczki pieniężnej sama umowa zostanie zawarta za granicą i pożyczkobiorca otrzyma przelew z zagranicznego konta pożyczkodawcy, podatek od umowy pożyczki, nie wystąpi.

Wyjaśnię, że podatek PCC od pożyczki ciąży na pożyczkobiorcy.

Podatek od pożyczki wynosi co do zasady 0,5 % kwoty pożyczki i bez znaczenia jest to czy została ono udzielona w sposób oprocentowany czy też nie. Trzeba jednak pamiętać, że podatek od pożyczki może być opodatkowany również stawką 20%, jeżeli przed organem podatkowym w toku czynności sprawdzających, kontroli podatkowej, postępowania podatkowego lub kontroli celno-skarbowej biorący pożyczkę z tzw. zerowej grupy podatkowej, powołuje się na fakt zawarcia umowy pożyczki, a nie spełnił warunku udokumentowania otrzymania pieniędzy na rachunek bankowy, albo jego rachunek prowadzony przez spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową lub przekazem pocztowym.

Poza tym omawiany podatek od pożyczki nie wystąpi jeżeli umowa pożyczki, dokonywana będzie w warunkach określonych w art. 15 ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług. Zgodnie z ustawą nie ma obowiązku zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych w przypadku, jeśli przynajmniej jedna ze stron jest zwolniona z podatku VAT z tytułu dokonania tej czynności.

 

Podatek od pożyczki prywatnej

Pisząc podatek od pożyczki prywatnej mam na myśli pożyczkę zawartą pomiędzy osobami należącymi do I grupy podatkowej w rozumieniu podatku od spadków i darowizn. Dotyczy to takich członków rodziny jak małżonek, rodzice, dziadkowie czy pradziadkowie, a także dzieci, wnuków, prawnuków, pasierba, ojczyma, macochy, rodzeństwa, teściów, zięcia oraz synowej.

Podatek od pożyczki prywatnej nie wystąpi jeżeli wysokość pożyczki pomiędzy tymi osobami nie przekroczy kwoty wolnej od podatku od spadków i darowizn, określonej dla tej grupy podatkowej, a więc na chwilę pisania niniejszego opracowania kwoty 10 434 zł. Co bardzo istotne, ustawodawca wymaga aby przy obliczaniu tej kwoty zsumować wszystkie pożyczki od tego samego pożyczkodawcy z ostatniego roku i 5 lat poprzedzających ten rok.

Powyżej tej kwoty pożyczka będzie opodatkowana podatkiem PCC w standardowej wysokości czyli 0,5 %.

 

Podatek od pożyczki w rodzinie

Poza tym ustawodawca wprowadził jeszcze jedną regulację, gdzie podatek od pożyczki w rodzinie nie wystąpi, a mianowicie całkowite zwolnienie pożyczek zawieranych między członkami najbliższej rodziny takimi jak małżonek, zstępni, wstępni, pasierb, rodzeństwo, ojczym i macocha. Inaczej niż przy poprzednio omówionym zwolnieniu, z tej opcji nie będą mogły skorzystać osoby takie jak zięć, synowa oraz teściowie.

Co bardzo ważne, podatek od pożyczki rodzinnej nie będzie obligował pożyczkobiorcy tylko wówczas gdy otrzyma on pożyczkę pieniężną. Tym samym pożyczek rzeczy oznaczonych co do gatunku całkowite zwolnienie nie obejmuje.

Aby skorzystać z tego zwolnienia należy bezwzględnie spełnić dwa warunki tj.

  • złożyć deklarację w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych właściwemu organowi podatkowemu w terminie 14 dni od daty dokonania czynności, tj. od dnia zawarcia umowy pożyczki,
  • udokumentować otrzymanie przez biorącego pożyczkę pieniędzy na rachunek płatniczy nabywcy, na jego rachunek, inny niż płatniczy, w banku lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej lub przekazem pocztowym.

W judykaturze wskazano, że ustawodawca nie wymaga aby rachunek bankowy, na który wpłacane zostaną pieniądze z udzielonej pożyczki, był rachunkiem pożyczkobiorcy.

Nadmienię, że nie ma obowiązku składania deklaracji wówczas, gdy umowa pożyczki jest zawarta w formie aktu notarialnego. Nadal jednak należy udokumentować jej otrzymanie w sposób, który wyżej wskazałam. Jak potwierdził Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w wyroku z dnia 17 lutego 2011 r., sygn.akt III SA/Po 678/10 brak złożenia deklaracji w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych w terminie 14 dni od daty dokonania czynności, powoduje utratę prawa do zwolnienia z obowiązku podatkowego. Podatek od pożyczki w rodzinie będzie trzeba zatem zapłacić jeżeli nie wypełni się powyższego obowiązku.

Istotą tego zwolnienia jest zniesienie obciążeń podatkowych w przypadku przesunięcia określonej kwoty pieniężnej w drodze pożyczki na rzecz osób najbliższych, ale z drugiej strony podkreśla się konieczność udowodnienia faktu otrzymania pożyczki na rachunek bankowy ma na celu zapobieżenia nadużywaniu tej instytucji poprzez udzielanie fikcyjnych pożyczek, stąd przewidziany w ustawie warunek ich dokumentowania.

Praca zdalna za granicą – czy powstaje zakład podatkowy?

Praca zdalna Polaków za granicą nie traci na popularności. Co prawda dotychczasowe regulacje w tym zakresie niedługo przestaną obowiązywać, ale ustawa z dnia 1 grudnia 2022 r. o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw wprowadzi pracę zdalną już na stałe. W kontekście pracy zdalnej często wspomina się o ryzyku postania zakładu podatkowego pracodawcy w innym państwie jeżeli pracownik będzie w tym innym państwie właśnie świadczył pracę i temu zagadnieniu będzie poświęcony niniejszy wpis.

 

Umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania

Definicja zakładu.
Każda umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania zawiera definicję zakładu podatkowego, także polskie ustawy o podatku dochodowym zawierają takie definicje. UPO definiują zakład podatkowy jako stałą placówkę, w której całkowicie albo częściowo jest prowadzona działalność przedsiębiorstwa, w szczególności miejsce zarządzania, filię, biuro, zakład fabryczny, warsztat lub kopalnię, źródło ropy naftowej, kamieniołom albo inne miejsce wydobywania bogactw naturalnych.
Aby uzyskać pełną definicję trzeba też zauważyć, że każda umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania definiuje zakład podatkowy także jako osobę, która działa w imieniu przedsiębiorstwa i posiada, oraz zwyczajowo wykonuje, pełnomocnictwo do zawierania umów w umawiającym się państwie w imieniu przedsiębiorstwa, chyba że czynności wykonywane przez tę osobę ograniczają się do rodzajów działalności wymienionych przykładowo poniżej. Poza tym nie uważa się, że przedsiębiorstwo posiada zakład w innym państwie tylko z tego powodu, że podejmuje ono w tym państwie czynności za pośrednictwem pośrednika, generalnego komisanta albo jakiegokolwiek innego niezależnego przedstawiciela, pod warunkiem, że osoby te działają w ramach swojej zwykłej działalności.
Jednocześnie też każda wspomniana umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania wskazuje jakie placówki nie stanowią zakładu podatkowego wymieniając wśród nich te, które służą wyłącznie do składowania, wystawiania lub dostawy dóbr lub towarów należących do przedsiębiorstwa, utrzymywania zapasów dóbr lub towarów należących do przedsiębiorstwa, wyłącznie w celu składowania, wystawiania lub dostawy czy utrzymywania stałej placówki wyłącznie w celu prowadzenia dla przedsiębiorstwa jakiejkolwiek innej działalności o charakterze przygotowawczym lub pomocniczym.
Jeżeli spojrzymy na polskie regulacje, na przykład definicję zawartą w art. 5 a pkt 22 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, to dowiemy się, że zakład podatkowy oznacza stałą placówkę, poprzez którą podmiot mający miejsce zamieszkania na terytorium jednego państwa wykonuje całkowicie lub częściowo działalność na terytorium innego państwa, a w szczególności oddział, przedstawicielstwo, biuro, fabrykę, warsztat albo miejsce wydobywania bogactw naturalnych, plac budowy, budowę, montaż lub instalację, prowadzone na terytorium jednego państwa przez podmiot mający miejsce zamieszkania na terytorium innego państwa, osobę, która w imieniu i na rzecz podmiotu mającego miejsce zamieszkania na terytorium jednego państwa działa na terytorium innego państwa, jeżeli osoba ta ma pełnomocnictwo do zawierania w jego imieniu umów i pełnomocnictwo to faktycznie wykonuje chyba że umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania, której stroną jest Rzeczpospolita Polska, stanowi inaczej.
Tak więc zawsze kluczowa w definiowaniu zakładu podatkowego będzie zawsze umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania.

 

Konsekwencje podatkowe powstania zakładu

Każda umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania zawiera regulacje dotyczące kwestii prowadzenia przez podmiot zagraniczny (w całości bądź w części) działalności na terenie drugiego państwa poprzez zakład podatkowy. Jeżeli taka sytuacja ma miejsce to zyski przedsiębiorstwa mogą być opodatkowane w państwie prowadzenia zakładu, jednak tylko w takiej mierze, w jakiej można przypisać je temu zakładowi.
Istnieje w tym zakresie swoista fikcja prawna, zgodnie z którą należy przypisać temu zakładowi takie zyski, jakie mógłby on osiągnąć, gdyby wykonywał taką samą lub podobną działalność w takich samych lub podobnych warunkach jako samodzielne przedsiębiorstwo i był całkowicie niezależny w stosunkach z przedsiębiorstwem, którego jest zakładem.
W związku z powyższym zakład, który wykonuje rzeczywistą działalność gospodarczą za granicą, uważany jest za odrębny podmiot od macierzystego przedsiębiorstwa, a więc prowadzi odrębne księgi podatkowe, składa deklaracje, płaci podatki. Z cywilnoprawnego punktu widzenia zakład nie stanowi odrębnego podmiotu od przedsiębiorstwa macierzystego.
Jeżeli chodzi o unikanie podwójnego opodatkowania w przypadku prowadzenia przez przedsiębiorstwo zakładu to tylko nadmienić, iż umowy przewidują zawsze w swojej treści także metody unikania podwójnego opodatkowania.
Metody unikania podwójnego opodatkowania co do zasady są dwie: wyłączenia z progresją i proporcjonalnego odliczenia.

 

Pracownicy zdalni a zakład podatkowy

Nie mało zamieszania wywołała wydana w dniu 17 lutego 2022 r. interpretacja indywidualna nr 0111-KDIB1-2.4010.655.2021.2.BD, w której Dyrektor Krajowej Informacji Podatkowej stwierdził, że zatrudnienie pracowników spółki niemieckiej w formule home office w Polsce może skutkować powstaniem zakładu podatkowego dla celów podatku dochodowego od osób prawnych. Jednakże wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 12 października 2022 r., sygn.akt I SA/Gl 547/22 przedmiotowa interpretacja została uchylona, a skład sędziowski podkreślił, że samo przekazanie pracownikom sprzętu komputerowego (laptopów) nie powoduje wyodrębnienia przestrzeni dla spółki do własnej dyspozycji. W takim przypadku prowadziłoby to do konkluzji, iż spółka może dysponować określonym obszarem w mieszkaniu pracownika, co nie może zasłużyć na aprobatę.
Oczywiście nie można z tego tytułu uznać, że nigdy praca zdalna nie powoduje powstania zakładu bo co do zasady stała placówka może stanowić każde pomieszczenie, środki lub urządzenia wykorzystywane do prowadzenia działalności przedsiębiorstwa, niezależnie od tego, czy są wykorzystywane wyłącznie w tym celu. W dobie możliwości świadczenia pracy zdalnie, miejsce w którym pracownik świadczy pracę na rzecz zagranicznego pracodawcy (niezależnie czy w warunkach domowych, czy w innym miejscu) można uznać za odrębną placówkę tego przedsiębiorstwa, ale zawsze, aby można było mówić o zakładzie, muszą być łącznie spełnione następujące przesłanki:
1) występuje placówka, czyli miejsce gdzie działalność jest prowadzona;
2) placówka ta ma charakter stały;
3) przez tę placówkę prowadzona jest całkowicie lub częściowo działalność gospodarcza, która jednak nie ma charakteru pomocniczego czy przygotowawczego.
Do każdego przypadku trzeba podejść indywidualnie.
Jeżeli interesuje Państwa kwestia taka jak podatek od pracy za granicą pod tym linkiem możecie o niej przeczytać.

Kontrola skarbowa

W ostatnim czasie nasilają się kontrole skarbowe, dlatego postanowiłam wyjaśnić czym jest kontrola skarbowa, jak przebiega i jakie skutki  może przynieść. Podkreślam na samym wstępie, że na bazie obowiązujących przepisów można mówić o dwóch rodzajach kontroli tj. kontroli podatkowej oraz kontroli celno – skarbowej. Ponieważ potocznie o tej pierwszej z nich większość z Państwa mówi, że jest to właśnie kontrola skarbowa, dla uproszczenia będę się posługiwała tym nazewnictwem mając na myśli kontrolę prowadzoną na podstawie Ordynacji podatkowej.

 

Kontrola skarbowa

Akcentuję, że zgodnie z ustawą o Krajowej Administracji Skarbowej kontroli celno – skarbowej podlega przestrzeganie przepisów prawa podatkowego, prawa celnego, dewizowego i wiele innych kwestii, a należy ona co do zasady, z jednym wyjątkiem, od kompetencji naczelnika urzędu celno – skarbowego. Natomiast kontrola podatkowa – jeszcze raz przypomnę określana na potrzeby niniejszego opracowania jako kontrola skarbowa – uregulowana została przepisami ustawy Ordynacja podatkowa. Zgodnie z ustawą organ kontroli to organ podatkowy pierwszej instancji czyli co do zasady naczelnik urzędu skarbowego, naczelnik urzędu celno-skarbowego, wójt (burmistrz, prezydent miasta), starosta albo marszałek województwa.

Niestety rezultatem takiej kontroli może być czasem odpowiedzialność karno – skarbowa podatnika, albowiem okaże się, że podatnik popełnił jakieś przestępstwo skarbowe, przykładowo kontrola skarbowa wykaże, że podatnik uczestniczył świadomie w karuzeli podatkowej.

Poza prowadzeniem wskazanych kontroli, organy podatkowe mogą dokonywać także czynności sprawdzających, które mają ograniczony zakres, w szczególności mogą one dotyczyć dokumentacji i służą raczej korekcie na przykład błędów rachunkowych zawartych w deklaracjach niż błędów o charakterze merytorycznym.

 

Co kontroluje urząd skarbowy

Kontrola podatkowa, czyli w niniejszym opracowaniu określana mianem kontrola skarbowa polega na sprawdzeniu, czy kontrolowani wywiązują się z obowiązków wynikających z przepisów prawa podatkowego. Tego rodzaju kontrola z urzędu skarbowego ma za zadanie sprawdzenie, czy podatnicy, płatnicy, inkasenci oraz następcy prawni wywiązują się z obowiązków wynikających z przepisów ustaw podatkowych, aktów wykonawczych oraz z postanowień ratyfikowanych przez Rzeczpospolitą Polską umów o unikaniu podwójnego opodatkowania, a także aktów prawa wspólnotowego. Kontrola może sprowadzać się m.in. do sprawdzenia terminowości składania deklaracji lub wpłacania zadeklarowanych podatków, co może być elementem czynności sprawdzających (patrz wyrok WSA w Gliwicach z dnia 07.03.12 r. wydany w sprawie III SA/Gl 1061/11).

Bardzo często omawiana kontrola skarbowa poprzedza postępowanie podatkowe, służąc wstępnemu zbadaniu stanu faktycznego i zebraniu materiału dowodowego, który może być wykorzystany w postępowaniu podatkowym.

Kontrola skarbowa podejmowana jest z urzędu, zazwyczaj na skutek:

  • donosu,
  • kontroli przeprowadzonej u kontrahentów,
  • stwierdzonych w toku czynności sprawdzających nieprawidłowości.

 

Jak wygląda kontrola z urzędu skarbowego

Kontrola urzędu skarbowego rozpoczyna się od doręczenia kontrolowanemu lub osobie przez niego upoważnionej upoważnienia do jej przeprowadzenia oraz okazanie legitymacji służbowej. Aczkolwiek kontrola skarbowa może być też wszczęta tylko po okazaniu legitymacji służbowej kontrolowanemu, gdy czynności kontrolne są niezbędne dla przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego lub zabezpieczenia dowodów jego popełnienia.

Wszczęcia kontroli, jak już wyżej wspominałam dokonuje się z urzędu.

Uprawnienia organu kontroli są bardzo szerokie, poczynając od wstępu na grunt oraz do budynków, lokali lub innych pomieszczeń kontrolowanego, lokali mieszkalnych, poprzez legitymowanie osób, przesłuchanie świadków i kontrolowanego aż po zasięganie opinii biegłych.

W trakcie kontroli, kontrolowany może udzielić pełnomocnictwa do reprezentowania go, często pełnomocnikiem tym jest właściciel biura rachunkowego prowadzącego księgowość kontrolowanego, a w poważniejszych sprawach doradca podatkowy bądź radca prawny.

Przebieg kontroli kontrolujący dokumentuje w protokole. Stan faktyczny może być dodatkowo utrwalony za pomocą aparatury rejestrującej obraz i dźwięk bądź na informatycznych nośnikach danych.

Kontrolowany, który nie zgadza się z ustaleniami protokołu, może w terminie 14 dni od dnia jego doręczenia przedstawić zastrzeżenia lub wyjaśnienia, wskazując równocześnie stosowne wnioski dowodowe, a następnie organ ma 14 dni na ich rozpatrzenie.

 

Czas trwania kontroli

Zgodnie z ogólną zasadą, kontrola skarbowa powinna zostać zakończona bez zbędnej zwłoki, nie później jednak niż w terminie wskazanym w upoważnieniu do przeprowadzenia kontroli. Jeżeli jest ona prowadzona u przedsiębiorcy to nie powinna łącznie z innym kontrolami w jednym roku kalendarzowym przekraczać w odniesieniu do:

  • mikroprzedsiębiorców – 12 dni roboczych;
  • małych przedsiębiorców – 18 dni roboczych;
  • średnich przedsiębiorców – 24 dni roboczych;
  • pozostałych przedsiębiorców – 48 dni roboczych.

W tym miejscu nadmienię, że przedsiębiorcy mają obowiązek prowadzenia i przechowywania w swojej siedzibie specjalnej książki kontroli. Książka kontroli może być prowadzona w jednej z dwóch postaci :

  • papierowej
  • elektronicznej.

Proszę też pamiętać, że zgodnie z brzmieniem art. 83 § 1 Kodeksu karnego skarbowego kto osobie uprawnionej do przeprowadzenia podatkowej udaremnia lub utrudnia wykonanie czynności służbowej, w szczególności kto wbrew żądaniu tej osoby nie okazuje księgi lub innego dokumentu dotyczącego prowadzonej działalności gospodarczej lub księgę lub inny dokument niszczy, uszkadza, czyni bezużytecznymi, ukrywa lub usuwa, podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych. Nie warto zatem podejmować tego rodzaju działań, a raczej korzystać z pomocy profesjonalistów w tym zakresie.

 

Omówiona wyżej kontrola skarbowa, zgodnie z fachowym nazewnictwem oznacza kontrolę podatkową, przewidzianą przepisami Ordynacji podatkowej.

Podatek od sprzedaży akcji

Obecnie wielu Polaków, tak tych mieszkających w kraju, jak i za granicą, czerpie zysku ze sprzedaży akcji. W konsekwencji przychodzi moment, w którym należy rozliczyć podatek od sprzedaży akcji. Dochód osiągnięty z tego tytułu podlega opodatkowaniu dopiero w momencie zbycia akcji. Pewne szczegóły opiszę poniżej.

 

Podatek od sprzedaży akcji

Jeżeli mówimy o pojęciu „sprzedaż akcji podatek”, myślimy o podatku dochodowym i o podatku od czynności cywilnoprawnych. O tym pierwszym napiszę Państwu w kolejnych punktach. Natomiast jeżeli chodzi o podatek od czynności cywilnoprawnych to wyjaśniam, iż co do zasady zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a) ustawy z dnia 9 września 2000 r. o PCC podatkowi temu podlegają umowy sprzedaży. Podatek ten ciąży na kupującym.
Proszę jednak pamiętać, że czasem pomimo istnienia obowiązku podatkowego, sprzedaż akcji będzie podlegała zwolnieniu z opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Konkretyzując, zgodnie z art. 9 pkt 9 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych zwalnia się od tegoż podatku sprzedaż praw majątkowych, będących instrumentami finansowymi:
a) firmom inwestycyjnym oraz zagranicznym firmom inwestycyjnym,
b) dokonywaną za pośrednictwem firm inwestycyjnych lub zagranicznych firm inwestycyjnych,
c) dokonywaną w ramach obrotu zorganizowanego,
d) dokonywaną poza obrotem zorganizowanym przez firmy inwestycyjne oraz zagraniczne firmy inwestycyjne, jeżeli prawa te zostały nabyte przez te firmy w ramach obrotu zorganizowanego
– w rozumieniu przepisów ustawy z 29.07.2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi.

Kiedy zapłacić podatek od sprzedaży akcji?
Chciałabym zwrócić uwagę Państwa na to, że podatek od sprzedaży akcji nie zawsze musi być płacony w Polsce.
Zgodnie z art. 3 ust 2a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, osoby fizyczne, jeżeli nie mają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej miejsca zamieszkania, podlegają obowiązkowi podatkowemu tylko od dochodów (przychodów) osiąganych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (ograniczony obowiązek podatkowy). W myśl natomiast art. 3 ust 2 b ustawy za dochody (przychody) osiągane na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez podatników, o których mowa w ust. 2a uważa w szczególności dochody (przychody) z papierów wartościowych oraz pochodnych instrumentów finansowych niebędących papierami wartościowymi, dopuszczonych do publicznego obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w ramach regulowanego rynku giełdowego, w tym uzyskane ze zbycia tych papierów albo instrumentów oraz z realizacji praw z nich wynikających. Co jednak najważniejsze zgodnie z art. 4a ustawy PIT przepisy te winno się stosować z uwzględnieniem umów w sprawie unikania podwójnego opodatkowania, których stroną jest Rzeczpospolita Polska. Stosowne umowy pozwalają opodatkować zyski ze sprzedaży akcji, osiągane na polskiej giełdzie poza Polską. Zyski z przeniesienia tego rodzaju majątku podlegać mogą na kanwie zapisów tych umów opodatkowaniu tylko w tym umawiającym się państwie, w którym przenoszący własność ma miejsce zamieszkania lub siedzibę.
Przy tej okazji nadmienię jedynie, że czasem w użyciu pojawia się także pojęcie podatek od zysków giełdowych, jest ono pojęciem szerszym niż podatek z tytułu sprzedaży akcji bo obejmuje on podatek od różnorakich zysków instrumentami finansowymi, nie tylko z tytułu wspomnianej sprzedaży akcji, a więc nie jest to pojęcie zamienne. Podatek od sprzedaży akcji zaliczany jest to grupy podatków z zysków kapitałowych.

Sprzedaż akcji jaki PIT winien złożyć podatnik?
Podatnik winien złożyć PIT 38, jeżeli w danym roku uzyskał przychody z odpłatnego zbycia papierów wartościowych, a więc na przykład ze sprzedaży akcji. Zeznanie PIT-38 należy złożyć we właściwym urzędzie skarbowym, a także dokonać płatności podatku wykazanego w treści zeznania najpóźniej do końca kwietnia roku następującego po roku podatkowym.
Należy też pamiętać, że jeżeli chodzi o sprzedaż akcji za granicą np. na zagranicznej giełdzie to do zeznania PIT-38 konieczne będzie dołączenia także załącznika PIT/ZG. W przypadku opodatkowania dochodów ze sprzedaży akcji poza granicami kraju podatnik nie otrzyma oczywiście informacji PIT – 8C, jaki otrzymałby od polskiego biura maklerskiego.

Jaki podatek od sprzedaży akcji?
Podatnik powinien podatek od zysków kapitałowych, o czym wyżej wspominałam. Dodam, że zgodnie z polskimi przepisami podatkowymi źródłami przychodów są m.in. kapitały pieniężne i prawa majątkowe.

Jest to podatek zryczałtowany. Wiele osób zna go pod hasłem „podatek Belki”.

Jak rozliczyć sprzedaż akcji?
Aby rozliczyć sprzedaż akcji należy ustalić dochód. Dochód ten podlega opodatkowaniu 19% zryczałtowanym podatkiem dochodowym. Dochodem w przypadku zbycia odpłatnego papierów wartościowych, jakimi są akcje, jest suma przychodów minus koszty uzyskania przychodów, najogólniej mówiąc. Te koszty równe są (co do zasady) sumie wydatków na objęcie lub nabycie akcji, ale nie tylko.

 

W niniejszym wpisie przybliżyłam Państwu jedynie podatek od sprzedaży akcji. Nabycie i zbycie akcji może jednak powodować pewne kontrowersje w stosunkach rodzinnych, o czym możecie Państwo przeczytać tutaj.

Zamknięcie działalności gospodarczej – o czym trzeba pamiętać?

zamknięcie działalności gospodarczejZamknięcie działalności gospodarczej, mówiąc potocznie, na pewno nie jest decyzją łatwą, ale czasem uzasadnioną ze względów ekonomicznych, zdrowotnych czy jakichkolwiek innych. Nie wystarczy jednak dokonać samego wyrejestrowania działalności, potrzebne jest podjęcie także innych działań, których zakres zależy oczywiście od rodzaju działalności.
Poniżej znajdziecie Państwo krótki przewodnik w tym zakresie.

 

Jak zamknąć działalność gospodarczą

W przypadku działalności gospodarczej należy w terminie 7 dni od daty faktycznego zaprzestania działalności złożyć do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG) wniosek o jej wykreślenie (wyrejestrowanie działalności). Precyzyjniej, likwidacja jednoosobowej działalności, gospodarczej wymaga dokonania zgłoszenia za pośrednictwem formularza CEIDG-1.
W przypadku spółki cywilnej zamknięcie działalności może nastąpić indywidualnie jeżeli np. jeden ze wspólników nie chce kontynuować prowadzonej działalności, wówczas drugi wspólnik musi złożyć do CEIDG wniosek o zmianę wpisu – zmianę formy prowadzonej działalności gospodarczej. Jeżeli wszyscy wspólnicy nie chcą prowadzić działalności należy do CEIDG złożyć wniosek o wykreślenie.
Likwidacja działalności jest automatycznie przez CEIDG przekazywana dalej do organów takich jak ZUS, GUS i urząd skarbowy.
Jak zamknąć działalność prowadzoną w innej formie wyjaśnię w kolejnym wpisie.

 

Zamknięcie działalności gospodarczej

Perspektywa podatkowa.
Zamknięcie działalności gospodarczej rodzi obowiązki przedsiębiorcy, który zdecydował się na ten krok wobec organów skarbowych i skutki w zakresie podatków. Nie analizuj tych drugich w treści niniejszego wpisu, postaram się wypunktować poniżej jakie czynności po stronie podatnika powoduje likwidacja działalności gospodarczej z perspektywy obowiązków podatników poszczególnych podatków.

Likwidacja działalności gospodarczej a VAT:
Na podatnikach podatku VAT ciążą dodatkowe obowiązki jeżeli ma miejsce likwidacja działalności. Mianowicie konieczne jest wówczas sporządzenie spisu z natury towarów na dzień, w którym następuje zamknięcie działalności jeżeli podatnicy przy zakupie tych towarów mieli prawo do odliczenia podatku VAT. Poza tym zakończenie działalności gospodarczej wiąże się z obowiązkiem złożenia formularza VAT-Z w terminie 7 dni, od tego dnia.

Likwidacja działalności a PIT:
Ustawa wymaga, aby zamknięcie działalności gospodarczej było uwieńczone sporządzeniem wykazu majątku na dzień likwidacji działalności gospodarczej. Wykaz ten może być w przyszłości podstawą ustalenia dochodu, jeśli składniki nim objęte zostaną sprzedane. Proszę bowiem pamiętać, iż likwidacja jednoosobowej działalności gospodarczej ma co prawda ten skutek, że majątek, do tej pory firmowy staje się majątkiem prywatnym, ale jeżeli jego sprzedaż następuje przed upływem 6 lat od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu w którym miała miejsce likwidacja działalności, to sprzedaż ta będzie opodatkowana podatkiem dochodowym.

Likwidacja działalności a podatek akcyzowy:
Likwidacja działalności może się wiązać także ze zgłoszeniem tego faktu naczelnikowi urzędu skarbowego jeżeli podatnik prowadzi działalność w zakresie podatku akcyzowego. Podatnik ma wówczas obowiązek złożenia stosownego zgłoszenia w terminie 7 dni od dnia zaprzestania takiej działalności.

Likwidacja firmy a podatek od nieruchomości:
Zakończenie działalności gospodarczej może prowadzić także do obniżenia kwoty podatku od nieruchomości, jeżeli podatnik wykorzystywał nieruchomość w prowadzonej działalności. Zważywszy na stawki podatku, które dla nieruchomości wykorzystywanych dla celów działalności podatkowej są wyższe, doprowadzi to do zmniejszenia wysokości tegoż podatku. Pierwszym krokiem do tego musi być jednak wyrejestrowanie firmy z CEIDG.

 

Zamkniecie działalności gospodarczej

Zatrudnieni pracownicy.
Likwidacja firmy, w której zatrudnieni są pracownicy, wymaga rozwiązania z nimi stosunków pracy za wypowiedzeniem. Konieczne jest oczywiście wskazanie przyczyny uzasadniającej wypowiedzenie im umów o pracę zawartej na czas nieokreślony, nie jest konieczna konsultacja związkowa tej przyczyny wypowiedzenia.
Kodeks pracy przewiduje również jedno szczególne rozwiązanie w sytuacji gdy ma miejsce likwidacja działalności gospodarczej (potocznie zamknięcie działalności gospodarczej), a mianowicie pracodawca może, w celu wcześniejszego rozwiązania umowy o pracę, skrócić okres trzymiesięcznego wypowiedzenia, najwyżej jednak do 1 miesiąca. W takim przypadku pracownikowi przysługuje odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za pozostałą część okresu wypowiedzenia. Trzeba też pamiętać, że zamknięcie działalności może być podstawą do wypowiedzenia umowy o pracę pracownikom w wieku przedemerytalnym.
Likwidacja działalności gospodarczej nie zwalnia od obowiązku przechowywania dokumentacji pracowniczej. Według obecnie obowiązujących przepisów, pracodawca ma przechowywać dokumentację pracowniczą przez okres 10 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym stosunek pracy uległ rozwiązaniu lub wygasł, chyba że odrębne przepisy przewidują dłuższy okres przechowywania. Tym niemniej, prawo dopuszcza przekazanie jej na przechowywanie podmiotom prowadzącym działalność gospodarczą w zakresie przechowywania dokumentacji osobowej i płacowej pracodawców.

Zakończenie działalności gospodarczej, zobowiązuje pracodawcę do wypełnienia szeregu różnych formalności biorąc pod uwagę iż jest płatnikiem składek na ubezpieczenie społeczne i podatku dochodowego za swoich pracowników, i tak na przykład zamknięcie działalności gospodarczej wiąże się z obowiązkiem wystawienia informacji PIT-11. W przypadku zatrudnienia nierezydentów, likwidacja działalności gospodarczej nie znosi obowiązku przekazania im informacji IFT-1 / IFT-1R.

 

Likwidacja działalności gospodarczej

Inne obowiązki.

Zamknięcie działalności a ZUS:
Złożenie wniosku do CEIDG  przez jednoosobowego przedsiębiorcę, czyli wyrejestrowanie działalności powoduje, że ZUS automatycznie sporządzi niezbędne formularze i wyrejestruje go jako jako płatnika składek. Pracowników natomiast należy samodzielnie wyrejestrować w terminie 7 dni.

Likwidacja działalności a obowiązki informacyjne:
Jeżeli firma była zgłaszana na przykład w Sanepidzie, gdyż działa na rynku spożywczym, to likwidacja firmy także tego zgłoszenia wymaga. Ustawa o bezpieczeństwie żywności i żywienia wymaga bowiem od takiego podmiotu złożenia państwowemu powiatowemu lub granicznemu inspektorowi sanitarnemu wniosku o wykreślenie zakładu z rejestru zakładów podlegających urzędowej kontroli organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej.

Zamknięcie działalności a PEFRON:
Likwidacja działalności gospodarczej organizatora zakładu aktywności zawodowej powoduje, że środki publiczne otrzymane na utworzenie zakładu, niewykorzystane środki Funduszu oraz niewykorzystane według stanu na dzień likwidacji środki zakładowego funduszu aktywności podlegają niezwłocznie wpłacie do Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, stąd też o tym fakcie przedsiębiorca powinien Fundusz poinformować.

Likwidacja działalności a obowiązki księgowe:
W przypadku prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów zamknięcie firmy powoduje, iż należy sporządzić spis z natury obejmujący wszystkie towary handlowe, materiały (surowce) podstawowe i pomocnicze, półwyroby, produkcję w toku, wyroby gotowe, braki i odpady, które pozostały na stanie na dzień likwidacji działalności i wpisać do księgi jego wartość. Jest to jednocześnie ostatni wpis w księdze.

Zamknięcie działalności gospodarczej a kasa fiskalna:
Zamknięcie działalności wiąże się z trwałym zaprzestaniem ewidencjonowania kwot obrotu przy pomocy kasy rejestrującej. Zakończenie pracy kasy wymaga odczytania zawartości pamięci kasy fiskalnej. Poza tym likwidacja działalności gospodarczej może skutkować zwrotem ulgi, albowiem w myśl obowiązujących przepisów podatnicy są obowiązani do zwrotu odliczonych lub zwróconych im kwot wydatkowanych na zakup kas rejestrujących, w przypadku, gdy w okresie 3 lat od dnia rozpoczęcia ewidencjonowania zaprzestaną ich używania lub nie dokonują w obowiązującym terminie zgłoszenia kasy do obowiązkowego przeglądu technicznego przez właściwy serwis.
Dodatkowo zamknięcie działalności gospodarczej winno skutkować zamknięciem konta firmowego.

Jak Państwo mogą przeczytać, likwidacja działalności gospodarczej to jednak w niektórych przypadkach dość złożona procedura, a zaniechanie określonych czynności może niestety mieć negatywne konsekwencje.

Exit tax – podatek od wyjścia

exit tax - podatek od wyjściaExit tax czyli inaczej podatek od niezrealizowanych zysków bądź podatek od wyjścia jest podatkiem płaconym w związku ze zmianą rezydencji podatkowej bądź też w związku z przeniesieniem przez podatnika do innego państwa składnika majątku.

Przesłanką do zastosowania tej regulacji jest utrata przez Polskę prawa do opodatkowania dochodów z przyszłego zbycia przenoszonego składnika majątku.

Poniżej krótko opiszę tę regulację.

 

Exit tax

Podatek exit tax jest przewidziany w art. 24 f i nast. ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz art. 30 da i nast. Ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Został on wprowadzony do polskiego systemu podatkowego od 2019 roku w wyniku implementacji Dyrektywy Rady (UE) 2016/1164 z dnia 12 lipca 2016 r. ustanawiającej przepisy mające na celu przeciwdziałanie praktykom unikania opodatkowania, które mają bezpośredni wpływ na funkcjonowanie rynku wewnętrznego.

Co do zasady opodatkowaniu podatkiem exit tax podlega osiągnięcie niezrealizowanych zysków z działalności gospodarczej (por. A. Nowak-Piechota, Exit tax: opodatkowanie dochodów z niezrealizowanych zysków w praktyce, Lex/el 2018), choć nie tylko.

Generalnie opodatkowaniu poprzez omawiany podatek exit tax podlega:

– przeniesienie składnika majątku poza terytorium Rzeczpospolitej polskiej, w wyniku którego Polska traci prawo do opodatkowania dochodów ze zbycia tego składnika majątku, przy czym przenoszony składnik majątku pozostaje własnością tego samego podmiotu;

– zmiana rezydencji podatkowej przez podatnika podlegającego w Rzeczypospolitej Polskiej obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów (nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu), w wyniku której Rzeczpospolita Polska traci prawo do opodatkowania dochodów ze zbycia składnika majątku będącego własnością tego podatnika, w związku z przeniesieniem jego siedziby lub zarządu do innego państwa, w tym w związku z transgranicznym przekształceniem.

Podstawę opodatkowania podatkiem od dochodów z niezrealizowanych zysków stanowi suma dochodów z niezrealizowanych zysków ustalonych dla poszczególnych składników majątku.

W przypadku osób fizycznych i składnika majątku niezwiązanego z działalnością gospodarczą opodatkowaniu podatkiem od dochodów z niezrealizowanych zysków podlegają tylko następujące składniki majątku: ogół praw i obowiązków w spółce niebędącej osobą prawną, udziały w spółce, akcje i inne papiery wartościowe, pochodne instrumenty finansowe oraz tytuły uczestnictwa w funduszach kapitałowych, jeżeli podatnik ma miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez łącznie co najmniej pięć lat w dziesięcioletnim okresie poprzedzającym dzień zmiany rezydencji podatkowej.

Warto wiedzieć, że Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy w wyroku z dnia 7 października 2020 r. , wydanym w sprawie o sygn. I SA/Bd 375/20 orzekł, że podatek exit tax nie ma zastosowania w sytuacji dokonania między członkami rodziny darowizny mienia należącego do majątku osobistego darczyńcy.

 

Zmiana rezydencji podatkowej

Wiedzę w zakresie zmiany rezydencji podatkowej możecie Państwo zgłębić m.in we wpisie zmiana rezydencji podatkowej.

W niniejszym wpisie kwestia ta będzie poruszana wyłącznie w odniesieniu do sytuacji, w której składnik majątkowy przenoszony za granicę może wiązać się z podatkiem od niezrealizowanych zysków.

Warto wiedzieć, że w stosunku do osób fizycznych ustawa w ogóle wyłączona opodatkowanie jeżeli składnik majątku, według stawek rynkowych, nie przekracza kwoty 4.000.000 zł. Wyobraźmy sobie zatem, że podatnik zmienia ośrodek interesów życiowych z terytorium Polski na terytorium Hiszpanii. W rezultacie, w przyszłości utraci on status polskiego rezydenta podatkowego, a uzyska rezydencję podatkową w Hiszpanii. Po zmianie rezydencji będzie zatem podlegał obowiązkowi podatkowemu w Hiszpani od całości przychodów/dochodów, w tym także osiąganych poza tym krajem. W Polsce pozostanie po przeprowadzce np. lokal mieszkalny podatnika, akcje, środki pieniężne. Podatnik pomimo, że papiery wartościowe podlegają opodatkowaniu podatkiem od wyjścia, nie zapłaci go jeżeli ich wartość nie przekroczy kwoty 4.000.000 zł.

Trzeba pamiętać, że każdorazowo przeniesienie składnika majątku za granicę w związku ze zmianą rezydencji, należy oceniać nie tylko pod kątem wartości tegoż składnika, ale przede wszystkim ustalić czy w związku ze zmianą rezydencji Polska w ogóle traci prawo do opodatkowania zbycia tego składnika w przyszłości.

Polskie ustawy przewidują  szerszy zakres opodatkowania podatkiem exit tax, aniżeli wynika to z dyrektywy.

Sprzedaż działki a VAT

sprzedaż działki a VATWiele osób zadaje pytanie o podatek od sprzedaży działki zakładając, że może to wiązać się  z obowiązkiem zapłaty podatku dochodowego czy podatku od czynności cywilnoprawnych, ale nie zastanawia się już nad problematyką jaką jest sprzedaż działki a VAT. Natomiast należy mieć świadomość, że w niektórych sytuacjach podatek VAT to także należny podatek od sprzedaży działki. Poniżej przybliżę tą tematykę.

 

Podatek od sprzedaży działki

Definicja działalności gospodarczej.

Podatek od sprzedaży działki był bardzo często przedmiotem wypowiedzi organów skarbowych i sądów administracyjnych. Wiąże się to z tym, że sprzedaż działki przez osobę nieprowadzącą działalności gospodarczej bywa traktowana jako przedmiot opodatkowania podatkiem VAT z tego względu, że osoba sprzedająca grunt może zostać uznana za podatnika w rozumieniu art. 15 ustawy o podatku  od towarów i usług. Analizując ten przepis można zauważyć, że definicja działalności gospodarczej nie jest tożsama z definicjami jakie możemy odnaleźć w innych ustawach. Definicja ta jest szersza, przede wszystkim dla faktu prowadzenia działalności gospodarczej, w rozumieniu przepisów ustawy o VAT, bez znaczenia pozostaje fakt rejestracji sprzedawcy gruntu jako podatnika VAT. Podatek od sprzedaży działki może zatem zostać naliczony sprzedawcy także wtedy gdy w ogóle nie prowadzi on żadnej działalności gospodarczej.

Zgodnie z treścią przywołanego przepisu podatnikami są między innymi osoby fizyczne wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. Działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje również czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych, a zatem pojawiające się czasem wątpliwości pod tytułem sprzedaż gruntu przez osobę fizyczną a VAT są jak najbardziej uzasadnione.

Co do zasady sprzedaż działki może przybrać dwie postacie:

– może to być zarząd majątkiem prywatnym – czynności o takim charakterze nie stanowią działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy o VAT. Osoba ją dokonująca nie działa przy ich wykonaniu w charakterze podatnika VAT, a sama transakcja nie będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem VAT,

– może to być działalność gospodarcza wówczas gdy sprzedający podejmuje działania w zakresie obrotu nieruchomościami, angażujące środki podobne do wykorzystywanych przez producentów, handlowców i usługodawców. W tym przypadku rzeczywiście wystąpi podatek od sprzedaży działki.

Już tylko na marginesie wskażę, że podatek od sprzedaż działki był przedmiotem rozstrzygnięcia przez TSUE w wyroku z 15.9.2011 r. w połączonych sprawach C-180/10 i C-181/10 Jarosław Słaby v. Minister Finansów i Emilian Kuć i Halina Jeziorska-Kuć v. Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie, orzeczenie to zmieniło podejście polskiego fiskusa do omawianej kwestii.

Reasumując, dana czynność jaką jest np. sprzedaż działki podlega opodatkowaniu podatkiem VAT tylko wtedy, jeśli jest wykonana przez podatnika działającego w takim charakterze, a więc jeżeli działa on na zasadach analogicznych jak osoba wykonująca działalność handlową.

 

Podatek od sprzedaży działki

Sprzedaż gruntów.

Co do zasady grunty stanowią towary podlegające opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług według podstawowej stawki tego podatku czyli 23 %. Możliwe są natomiast dwa przypadki, w których dostawa taka korzysta ze zwolnienia z podatku VAT, a mianowicie:

– zgodnie z art. 43 ust 1 pkt 9 ustawy o VAT zwalnia się od podatku dostawę terenów niezabudowanych innych niż tereny budowlane,

– drugi przypadek dotyczy dostawy gruntów wykorzystywanych wyłącznie na cele działalności zwolnionej od podatku, jeżeli z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów nie przysługiwało dokonującemu ich dostawy prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego.

Przez tereny budowlane – zgodnie z art. 2 pkt 33 ustawy rozumie się grunty przeznaczone pod zabudowę zgodnie z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego, a w przypadku braku takiego planu – zgodnie z decyzją o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, o których mowa w przepisach o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.

W sytuacji braku planu zagospodarowania przestrzennego lub decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu dla klasyfikacji terenu niezabudowanego, wiążące są zapisy ewidencji gruntów i budynków, a nie studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy (tak NSA w wyroku z dnia 10 lipca 2013 r., sygn.akt I FSK 949/12). Studium nie stanowi zatem podstawy zwolnienia sprzedaży gruntów z podatku VAT.

Podatek od sprzedaży ziemi o charakterze budowlanym, inwestycyjnym może zatem wystąpić w związku z zawieraną transakcją, co zawsze należy brać pod uwagę.

 

Sprzedaż działki a VAT

Mając już świadomość dlaczego czasem sprzedawana działka czyni sprzedawcę podatnikiem VAT wskażę Państwu kilka sytuacji, w której osoba fizyczna będzie płaciła podatek od sprzedaży działki. Może tak być wówczas gdy sprzedawca występuje do dostawców mediów o ustalenia warunków przyłączy, uzyskuje opinii środowiskową i decyzję o warunkach zabudowy – jest to bowiem postrzegane jako profesjonalne przygotowanie działki do sprzedaży (patrz interpretacja indywidualna z dnia 8 czerwca 2022 r., nr 0114- KDIP11.4012.236.2022.2.MM).

Podatek od sprzedaży działki wystąpić może także wtedy gdy sprzedawca zawiera umowę przedwstępną, w treści której zobowiązuje się do czynności wykraczających poza ramy umowy sprzedaży np. zobowiązuje się do podjęcia czynności zmierzających do zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, zgodnie z którym Strona Kupująca będzie mogła posadowić na przedmiotowej nieruchomości jakiś obiekt czy złożenia wniosku do właściwego Sądu o założenie bez obciążeń nowej księgi wieczystej dla nieruchomości (tak interpretacja z dnia 3 stycznia 2022 r., nr 0112-KDIL1-2.4012.530.2021.2.DS).

Sprzedający nie będzie natomiast zwykle analizował pojęcia sprzedaż gruntów  a VAT jeżeli dokonuje podziału działki na kilka mniejszych, bo to mieści się z reguły w zakresie pojęcia zarządzania majątkiem prywatnym ale już podjęcie przez właściciela nieruchomości jakichkolwiek działań wykraczających poza podział gruntu i następnie dokonywanie sprzedaży wydzielonych działek może skutkować uznaniem tych czynności za podejmowanie aktywnych działań w zakresie obrotu nieruchomościami, angażując środki podobne do wykorzystywanych przez producentów handlowców, usługodawców, a w konsekwencji może być opodatkowane 23% podatkiem VAT.

Analizując zatem sytuację pod kątem sprzedaż działki a VAT, każdorazowo trzeba brać pod uwagę całokształt czynności, bo czasem w zestawieniu z innymi okolicznościami dana czynność może powodować, że sprzedawca zostanie uznany za podatnika VAT, a czasem będzie zupełnie odwrotnie.

 

Konkludując, jeżeli grunt stanowi działkę budowlaną lub inwestycyjną to sprzedaż – podatek VAT jest kwestią, którą powinniście Państwo przeanalizować przystępując do transakcji. Podatek od sprzedaż działki czasem rzeczywiście wystąpi, zaś czasem nie, wszystko zależy od ogółu podejmowanych czynności, a nie tylko jednej z nich.

Ulga na powrót

Wśród nowych rozwiązań wprowadzonych do porządku prawnego przez reformę nazywaną Polskim ładem jest tzw. ulga na powrót czyli częściowe zwolnienie z podatku PIT osób, które po dłuższym pobycie zagranicznym zdecydują się na ponowne przeniesienie rezydencji podatkowej do Polski począwszy od 2022 roku. Ulga ta nie dotyczy osób, które nigdy nie mieszkały w Polsce.
Poniżej przybliżę zasady przedmiotowej ulgi.

Ulga na powrót.

Zasady korzystania z ulgi

Zgodnie z brzmieniem art. 21 ust 1 pkt 152 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wolne od podatku dochodowego są przychody podatnika, który przeniósł miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 85 528 zł. Ulga na powrót obejmuje przychody osiągnięte:
– ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej i spółdzielczego stosunku pracy,
– z określonych umów zlecenia,
– z pozarolniczej działalności gospodarczej opodatkowanej na zasadach ogólnych, podatkiem liniowym oraz ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych.
Dochody z innych źródeł, wyżej nie wyszczególnionych, jak chociażby umowy o dzieło, nie korzystają z omawianego zwolnienia.
Ulga na powrót nie zwalnia ani z konieczności opłacania składek na ubezpieczenia społeczne ani od opłaty składki zdrowotnej, która to składka budzi tyle kontrowersji od początku 2022 roku. Tym samym podatnik, któremu powrót z zagranicy umożliwia skorzystanie z ulgi w podatku dochodowym musi się liczyć z koniecznością opłacania składki zdrowotnej od każdej zarobionej złotówki.
Ulga na powrót obowiązywać będzie w czterech kolejno po sobie następujących latach podatkowych, licząc od początku roku, w którym podatnik przeniósł to miejsce zamieszkania, albo od początku roku następnego. Przykładowo jeżeli powrót do Polski nastąpi w 2022 roku, podatnik może skorzystać z ulgi albo w latach 2022 -2025 albo w latach 2023-2026.

 

Warunki skorzystania z ulgi na powrót
Przychody podatnika do wysokości wyżej wskazanej tj. kwoty 85 528 zł rocznie będą zwolnione pod warunkiem, że:
1) w wyniku przeniesienia miejsca zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej podatnik podlega nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu, a zatem posiada w Polsce rezydencję podatkową oraz
2) podatnik nie miał miejsca zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w okresie obejmującym:
a) trzy lata kalendarzowe poprzedzające bezpośrednio rok, w którym zmienił miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, oraz
b) okres od początku roku, w którym zmienił miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, do dnia poprzedzającego dzień, w którym zmienił miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, oraz
3) podatnik:
a) posiada obywatelstwo polskie, Kartę Polaka lub obywatelstwo innego niż Rzeczpospolita Polska państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub państwa należącego do Europejskiego Obszaru Gospodarczego albo Konfederacji Szwajcarskiej lub
b) miał miejsce zamieszkania:
– nieprzerwanie co najmniej przez okres, o którym mowa w pkt 2, w państwie członkowskim Unii Europejskiej lub państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego, Konfederacji Szwajcarskiej, Australii, Republice Chile, Państwie Izrael, Japonii, Kanadzie, Meksykańskich Stanach Zjednoczonych, Nowej Zelandii, Republice Korei, Zjednoczonym Królestwie Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej lub Stanach Zjednoczonych Ameryki, lub
– na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej nieprzerwanie przez co najmniej 5 lat kalendarzowych poprzedzających okres, o którym mowa w pkt 2, oraz
4) posiada certyfikat rezydencji lub inny dowód dokumentujący miejsce zamieszkania dla celów podatkowych w okresie niezbędnym do ustalenia prawa do tego zwolnienia, oraz
5) nie korzystał uprzednio, w całości lub w części, z tego zwolnienia – w przypadku podatników, którzy ponownie przeniosą miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
Ulga na powrót przysługuje także w odniesieniu do przychodów zagranicznych tj. podatnik może otrzymywać dochód np. z tytułu zatrudnienia w podmiocie zagranicznym, o ile tylko zmienił rezydencję podatkową na Polską bo przykładowo pracę tę wykonuje zdalnie, z terenu RP. Źródło zarobkowania jest bowiem, z punktu widzenia prawa do ulgi, bez znaczenia.
Ulga na powrót będzie mogła być zastosowana tylko raz. Jeżeli zatem w okresie obowiązywania ulgi na powrót podatnik znów zmieni swoją rezydencję podatkową, a potem ponownie stanie się polskim rezydentem podatkowym, nie będzie mógł zastosować ulgi po raz drugi.
Jak widać ustawodawca postanowił, że omawiana nowa ulga podatkowa przysługuje też obywatelom innych krajów, o ile oczywiście spełniają warunki do jej uzyskania.
Co jednak bardzo istotne, preferencja ta przysługuje jedynie tym podatnikom, którzy wrócili do Polski w roku 2022. Tym z nich, którzy wrócili wcześniej, a dopiero w bieżącym roku rozpoczęli pracę/prowadzenie działalności gospodarczej, ustawodawca nie zapewnił zwolnienia w podatku PIT. Ulga może być stosowana już w trakcie roku.