Praca zdalna Polaków za granicą nie traci na popularności. Co prawda dotychczasowe regulacje w tym zakresie niedługo przestaną obowiązywać, ale ustawa z dnia 1 grudnia 2022 r. o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw wprowadzi pracę zdalną już na stałe. W kontekście pracy zdalnej często wspomina się o ryzyku postania zakładu podatkowego pracodawcy w innym państwie jeżeli pracownik będzie w tym innym państwie właśnie świadczył pracę i temu zagadnieniu będzie poświęcony niniejszy wpis.
Umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania
Definicja zakładu.
Każda umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania zawiera definicję zakładu podatkowego, także polskie ustawy o podatku dochodowym zawierają takie definicje. UPO definiują zakład podatkowy jako stałą placówkę, w której całkowicie albo częściowo jest prowadzona działalność przedsiębiorstwa, w szczególności miejsce zarządzania, filię, biuro, zakład fabryczny, warsztat lub kopalnię, źródło ropy naftowej, kamieniołom albo inne miejsce wydobywania bogactw naturalnych.
Aby uzyskać pełną definicję trzeba też zauważyć, że każda umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania definiuje zakład podatkowy także jako osobę, która działa w imieniu przedsiębiorstwa i posiada, oraz zwyczajowo wykonuje, pełnomocnictwo do zawierania umów w umawiającym się państwie w imieniu przedsiębiorstwa, chyba że czynności wykonywane przez tę osobę ograniczają się do rodzajów działalności wymienionych przykładowo poniżej. Poza tym nie uważa się, że przedsiębiorstwo posiada zakład w innym państwie tylko z tego powodu, że podejmuje ono w tym państwie czynności za pośrednictwem pośrednika, generalnego komisanta albo jakiegokolwiek innego niezależnego przedstawiciela, pod warunkiem, że osoby te działają w ramach swojej zwykłej działalności.
Jednocześnie też każda wspomniana umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania wskazuje jakie placówki nie stanowią zakładu podatkowego wymieniając wśród nich te, które służą wyłącznie do składowania, wystawiania lub dostawy dóbr lub towarów należących do przedsiębiorstwa, utrzymywania zapasów dóbr lub towarów należących do przedsiębiorstwa, wyłącznie w celu składowania, wystawiania lub dostawy czy utrzymywania stałej placówki wyłącznie w celu prowadzenia dla przedsiębiorstwa jakiejkolwiek innej działalności o charakterze przygotowawczym lub pomocniczym.
Jeżeli spojrzymy na polskie regulacje, na przykład definicję zawartą w art. 5 a pkt 22 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, to dowiemy się, że zakład podatkowy oznacza stałą placówkę, poprzez którą podmiot mający miejsce zamieszkania na terytorium jednego państwa wykonuje całkowicie lub częściowo działalność na terytorium innego państwa, a w szczególności oddział, przedstawicielstwo, biuro, fabrykę, warsztat albo miejsce wydobywania bogactw naturalnych, plac budowy, budowę, montaż lub instalację, prowadzone na terytorium jednego państwa przez podmiot mający miejsce zamieszkania na terytorium innego państwa, osobę, która w imieniu i na rzecz podmiotu mającego miejsce zamieszkania na terytorium jednego państwa działa na terytorium innego państwa, jeżeli osoba ta ma pełnomocnictwo do zawierania w jego imieniu umów i pełnomocnictwo to faktycznie wykonuje chyba że umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania, której stroną jest Rzeczpospolita Polska, stanowi inaczej.
Tak więc zawsze kluczowa w definiowaniu zakładu podatkowego będzie zawsze umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania.
Konsekwencje podatkowe powstania zakładu
Każda umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania zawiera regulacje dotyczące kwestii prowadzenia przez podmiot zagraniczny (w całości bądź w części) działalności na terenie drugiego państwa poprzez zakład podatkowy. Jeżeli taka sytuacja ma miejsce to zyski przedsiębiorstwa mogą być opodatkowane w państwie prowadzenia zakładu, jednak tylko w takiej mierze, w jakiej można przypisać je temu zakładowi.
Istnieje w tym zakresie swoista fikcja prawna, zgodnie z którą należy przypisać temu zakładowi takie zyski, jakie mógłby on osiągnąć, gdyby wykonywał taką samą lub podobną działalność w takich samych lub podobnych warunkach jako samodzielne przedsiębiorstwo i był całkowicie niezależny w stosunkach z przedsiębiorstwem, którego jest zakładem.
W związku z powyższym zakład, który wykonuje rzeczywistą działalność gospodarczą za granicą, uważany jest za odrębny podmiot od macierzystego przedsiębiorstwa, a więc prowadzi odrębne księgi podatkowe, składa deklaracje, płaci podatki. Z cywilnoprawnego punktu widzenia zakład nie stanowi odrębnego podmiotu od przedsiębiorstwa macierzystego.
Jeżeli chodzi o unikanie podwójnego opodatkowania w przypadku prowadzenia przez przedsiębiorstwo zakładu to tylko nadmienić, iż umowy przewidują zawsze w swojej treści także metody unikania podwójnego opodatkowania.
Metody unikania podwójnego opodatkowania co do zasady są dwie: wyłączenia z progresją i proporcjonalnego odliczenia.
Pracownicy zdalni a zakład podatkowy
Nie mało zamieszania wywołała wydana w dniu 17 lutego 2022 r. interpretacja indywidualna nr 0111-KDIB1-2.4010.655.2021.2.BD, w której Dyrektor Krajowej Informacji Podatkowej stwierdził, że zatrudnienie pracowników spółki niemieckiej w formule home office w Polsce może skutkować powstaniem zakładu podatkowego dla celów podatku dochodowego od osób prawnych. Jednakże wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 12 października 2022 r., sygn.akt I SA/Gl 547/22 przedmiotowa interpretacja została uchylona, a skład sędziowski podkreślił, że samo przekazanie pracownikom sprzętu komputerowego (laptopów) nie powoduje wyodrębnienia przestrzeni dla spółki do własnej dyspozycji. W takim przypadku prowadziłoby to do konkluzji, iż spółka może dysponować określonym obszarem w mieszkaniu pracownika, co nie może zasłużyć na aprobatę.
Oczywiście nie można z tego tytułu uznać, że nigdy praca zdalna nie powoduje powstania zakładu bo co do zasady stała placówka może stanowić każde pomieszczenie, środki lub urządzenia wykorzystywane do prowadzenia działalności przedsiębiorstwa, niezależnie od tego, czy są wykorzystywane wyłącznie w tym celu. W dobie możliwości świadczenia pracy zdalnie, miejsce w którym pracownik świadczy pracę na rzecz zagranicznego pracodawcy (niezależnie czy w warunkach domowych, czy w innym miejscu) można uznać za odrębną placówkę tego przedsiębiorstwa, ale zawsze, aby można było mówić o zakładzie, muszą być łącznie spełnione następujące przesłanki:
1) występuje placówka, czyli miejsce gdzie działalność jest prowadzona;
2) placówka ta ma charakter stały;
3) przez tę placówkę prowadzona jest całkowicie lub częściowo działalność gospodarcza, która jednak nie ma charakteru pomocniczego czy przygotowawczego.
Do każdego przypadku trzeba podejść indywidualnie.
Jeżeli interesuje Państwa kwestia taka jak podatek od pracy za granicą pod tym linkiem możecie o niej przeczytać.
