Praca za granicą a podwójne opodatkowanie

Praca za granicą nie należy obecnie do rzadkości. Nie jest też niecodzienną sytuacja, kiedy polski obywatel, będąc wciąż polskim rezydentem podatkowym, pracuje poza granicami Polski. Wiele osób kojarzy wykonywanie pracy za granicą z pojęciem takim jak podwójne opodatkowanie czy podwójny podatek. Zważywszy, że zbliża się termin rozliczeń podatkowych w zakresie dochodów osiągniętych w 2021 roku, warto tą problematykę Państwu nieco przybliżyć.

Podatek od pracy za granicą

To gdzie dana osoba będzie musiała się opodatkować dochody z pracy w Polsce zależy od tego czy posiada w Polsce ograniczony czy nieograniczony obowiązek podatkowy.
Jak stanowi art. 3 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych osoby fizyczne, jeżeli mają miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, podlegają obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów (przychodów) bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów. Jest to tzw. nieograniczony obowiązek podatkowy. Z kolei art. 3 ust. 2a ustawy stanowi, że osoby fizyczne, jeżeli nie mają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej miejsca zamieszkania, podlegają obowiązkowi podatkowemu tylko od dochodów (przychodów) osiąganych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Jest to tzw. ograniczony obowiązek podatkowy.
Zgodnie z ogólną regułą dochody (przychody) osiągane na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej uważa się w szczególności dochody (przychody) a pracy wykonywanej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy, bez względu na miejsce wypłaty wynagrodzenia.
Kwestie rezydencji podatkowej wyjaśniłam szerzej we wpisie: https://prawny.org.pl/2021/05/16/rezydencja-podatkowa-w-polsce/. Mówiąc obrazowo, jeżeli miejsce zamieszkania podatnika znajduje się np. na terytorium Wielkiej Brytanii osiągane przez niego dochody nie podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym w Polsce, nie występuje w takiej sytuacji w ogóle podwójne opodatkowanie. Podatek od pracy za granicą może być zaś zapłacony wówczas gdy pracownik ma miejsce zamieszkanie w kraju, a pracuje w Wielkiej Brytanii. Innymi słowy, podatek dla pracujących za granicą nie zawsze musi wiązać z koniecznością rozliczenia go w Polsce.
Nie zawsze wykonywanie pracy za granicą będzie się wiązało z opodatkowaniem w jakimkolwiek innym Państwie niż Polska. Podwójny podatek nie będzie mógł być płacony wówczas gdy pracownik będzie wykonywał pracę za granicą, czy też pracę tę wykonywał np. w całym 2021 roku za granicą, ale dla polskiej firmy. W takiej sytuacji jego dochody z pracy będą opodatkowane w kraju. Ale wyobraźmy sobie z kolei sytuację, gdy pracownik ma podpisaną umowę o pracę z firmą polską, miejscem jego pracy w umowie jest siedziba firmy w Polsce, ma on miejsce zamieszkania w Polsce, ale fizycznie jednak przez większość czasu w roku przebywa poza granicami kraju bo tam przedmiotową pracę wykonuje. Jeżeli pracownik nie przebywa w żadnym kraju dłużej niż 183 dni, podatek powinien być płacony w Polsce. W przypadku dłuższych pobytów za granicą dochody uzyskane w tym kraju mogą być jednak tam opodatkowane, a zatem będziemy mieć do czynienia z sytuacją gdy podatek od pracy za granicą będzie płacony nie w Polsce, a właśnie za granicą, w miejscu jej świadczenia.

Podwójne opodatkowanie

Zakres obowiązku podatkowego polskich rezydentów podatkowych wykonujących pracę za granicą jest modyfikowany przez umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, które Polska zawarła z Państwem, w którym praca jest wykonywana. Co do zasady, przepisy umów regulujących podwójne opodatkowanie przewidują, że dochody z pracy podlegają opodatkowaniu w kraju zamieszkania pracownika oraz w kraju, w którym praca jest rzeczywiście wykonywana. Mają one zatem eliminować tzw. podwójne opodatkowanie.
Precyzyjniej, w celu zapobieżenia faktycznemu podwójnemu opodatkowaniu tj. przeciwdziałania temu aby podatek od pracy za granicą nie został zapłacony po raz drugi także w kraju rezydencji podatkowej podatnika, zastosowanie znajduje metoda unikania podwójnego opodatkowania tj. metoda odliczenia proporcjonalnego lub metoda wyłączenia. Bez istnienia tego rodzaju mechanizmów podatnik, którego dochody zostały już opodatkowane za granicą, a ma rezydencję w Polsce, musiałby zapłacić podwójny podatek w pełnym tego słowa znaczeniu tj. najpierw zapłacić podatek od dochodów osiągniętych np. we wspomnianej Wielkiej Brytanii, a potem podatek w pełnej wysokości także w Polsce. Z uwagi jednak na fakt, że umowy międzynarodowe i polska ustawa przewidują wspomniane metody podwójnego opodatkowania, podwójny podatek dla pracujących za granicą nie jest już tak dotkliwy. Niestety polski ustawodawca od 2021 roku znacznie ograniczył ulgę abolicyjną, która czyniła nieodczuwalnym dla podatnika opodatkowanie pracy za granicą. Obecnie wynosi ona nie więcej niż 1.360 zł. Oznacza to, że jeżeli kwota podatku zapłaconego za granicą jest niższa o więcej niż 1360 złotych od podatku obliczonego od tej samej kwoty w Polsce, podatnik będzie zobowiązany do dopłaty podatku od pracy za granicą. Dla dużego grona podatników podwójny podatek stanie się tym samym bardziej dotkliwy.

Opodatkowanie pracy za granicą zawsze należy rozpatrywać indywidualnie. To, czy Polak zapłaci w kraju podatek od pracy za granicą, a zatem wystąpi sytuacja potocznie rozumiana jako podwójne opodatkowanie uzależnione jest od posiadania tutaj rezydencji podatkowej. Nie zawsze zatem wystąpi podwójny podatek dla pracujących za granicą.