Szczególnie w ostatnim czasie wspólnicy spółek z ograniczoną odpowiedzialnością zmuszeni są poszukiwać sposobów na dofinansowanie spółek, których są udziałowcami. Wiele spółek bowiem z powodu trwającej pandemii utraciło część dochodów bądź też nie jest w stanie sfinansować planowanych inwestycji z posiadanych przez nie środków, a nie mają możliwości uzyskania klasycznego finansowania w postaci kredytu bankowego.
Sposobów na dokapitalizowanie spółek w takiej sytuacji jest co najmniej kilka, a poniżej zostaną omówione najpopularniejsze z nich.
Dopłaty do kapitału zakładowego
Zgodnie z treścią art. 177 § 1 kodeksu spółek handlowych umowa spółki może zobowiązywać wspólników do dopłat w granicach liczbowo oznaczonej wysokości w stosunku do udziału. Tym samym aby mówić w ogóle o zobowiązaniu wspólników do dopłat w umowie spółki musi zostać taka możliwość przewidziana. Jeżeli umowa spółki takich zapisów nie zawiera, oczywiście można ją zmienić, aczkolwiek mając na uwadze okoliczność, że zmiana taka zwiększałaby świadczenia wspólników, uchwała o zmianie umowy spółki w tym zakresie będzie wymagać jednomyślności. Co ważne – umowa spółki musi określać maksymalną kwotę, do uiszczenia której mogą zostać zobowiązani wspólnicy w ramach realizacji obowiązku dopłat. Obowiązek ten musi także dotyczyć wszystkich wspólników, nie jest możliwe nałożenie obowiązku dopłat na jednego czy kilku wybranych wspólników.
Jak wyjaśniono w wyroku Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 26 czerwca 2013 r., sygn.akt I ACa 130/13 dopłaty są wkładami, stanowią część majątku spółki, nie powiększają udziałów w kapitale zakładowym, ani go nie podwyższają, a jedynie zwiększają majątek spółki. Ich celem jest umożliwienie prowadzenia określonej działalności gospodarczej, gdy zarząd nie ma możliwości uzyskania środków finansowych na pokrycie niezbędnych kosztów. W założeniu, dopłaty te mają charakter zwrotny.
Konkretyzacja obowiązku dopłat należy do wspólników spółki. O ile uznają oni wniesienie dopłat za konieczne, władni są podjąć uchwałę, która będzie precyzować wysokość dopłat od każdego ze wspólników oraz termin ich wniesienia. Uchwała taka, jeżeli w umowie spółki nie ma innych zapisów, podejmowana jest zgodnie z ogólnymi zasadami tj. bezwzględną większością głosów. Z chwilą podjęcia uchwały powstaje po stronie spółki roszczenie do wspólników o zapłatę wynikających z uchwały kwot, które to roszczenie w razie uchylania się od wykonania tego obowiązku może być realizowane przed sądem.
Więcej o dopłatach można przeczytać tutaj: Dopłaty wspólników w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością
Pożyczka od wspólnika
Ten sposób dofinansowania spółki jest najczęściej występującą formą zaangażowania kapitałowego. Z jednej strony pozwala szybko i w sposób nieskomplikowany dostarczyć spółce niezbędnych środków finansowych, z drugiej zaś strony daje wspólnikowi prawo do żądania zwrotu pożyczonej kwoty. Co jednak najbardziej istotne umowa ta ma charakter indywidualny, może zostać zawarta z jednym ze wspólników. Jeżeli wspólnik jest jednocześnie członkiem zarządu zawarcie umowy musi być poprzedzone stosowną uchwałą wspólników zezwalającą na zawarcie takiej umowy. W pozostałych przypadkach, co do zasady, nie ma obowiązku uzyskania zgody wspólników na taką transakcję. Szczegółowiej kwestię tę opisałam tutaj: Pożyczka w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością od członka jej zarządu lub wspólnika.
Dodatkowym atutem takiego rozwiązania jest to, że pożyczki udzielane spółce kapitałowej przez jej wspólnika są zwolnione z opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Jedynie zaakcentuję, iż samo udzielenie pożyczki jest neutralne podatkowo w zakresie podatku dochodowego. Dopiero otrzymanie odsetek od pożyczki przez wspólnika będącego osobą fizyczną stanowi dla niego przychód z zysków kapitałowych, zaś dla spółki odsetki są kosztem uzyskania przychodu jeżeli mają związek z finansowaniem działań służących uzyskaniu przychodów z określonego źródła przychodów lub służących zabezpieczeniu źródła przychodów.
Podwyższenie kapitału zakładowego
Wspólnicy mogą zdecydować o podwyższeniu kapitału zakładowego, co w efekcie również będzie się wiązało z dofinansowaniem spółki w zamian na przykład za objęcie nowych udziałów. Podwyższenie to może nastąpić zarówno wówczas gdy w umowie spółki przewidziano taką możliwość, w tym określono maksymalną wysokość podwyższenia kapitału zakładowego i termin podwyższenia bądź też w drodze zmiany umowy spółki, gdy możliwości tej wspólnicy na samym początku nie przewidzieli. Podwyższenie kapitału może nastąpić albo poprzez ustanowienie nowych udziałów w kapitale zakładowym albo podwyższenie istniejących, możliwe jest też łącznie obu tych sposobów. W ocenie Sądu Najwyższego nie jest natomiast dopuszczalne podwyższenie kapitału zakładowego przez ponowne oszacowanie wniesionych do spółki na pokrycie kapitału zakładowego wkładów niepieniężnych (tak uchwała z 27 lutego 1995 r., III CZP 16/95).
Jedynie na marginesie wypada wspomnieć, że wkłady na podwyższony kapitał mogą być pieniężne ale także niepieniężne. Nie bez znaczenia z punktu widzenia rozważanej problematyki jest też to, że udziały te mogą być objęte przez dotychczasowych ale też przez nowych wspólników. Uchwała wspólników może ponadto zawierać rozwiązanie, w ramach którego nowe udziały będą obejmowane tylko przez niektórych udziałowców. Poza tym wspólnicy mogą obejmować udziały powyżej ich wartości nominalnej, a tym samym zwiększać częściowo kapitał zakładowy, a częściowo kapitał zapasowy.
Powyżej krótko omówione zostały tylko najbardziej popularne formy dokapitalizowania spółek. Istnieje jednak wiele innych sposobów na to aby spółka mogła pozyskać potrzebne jej środki, może to bowiem uczynić w ramach różnorakich umów inwestycyjnych pomiędzy jej wspólnikami, wspólnikami a inwestorami zewnętrznymi, wspólnicy mogą dokonać sprzedaży udziałów itd.
