Zakaz prowadzenia działalności gospodarczej może zostać orzeczony nie tylko w postępowaniu karnym. Tego rodzaju rozwiązanie zostało przewidziane również przez ustawę Prawo upadłościowe.
Kiedy i wobec kogo sąd może orzec taki zakaz dowiecie się Państwo z niniejszego wpisu.
Zakaz prowadzenia działalności gospodarczej
Zakaz prowadzenia działalności gospodarczej, jak wspomniałam na samym wstępie, może wynikać z orzeczenia sądu karnego. Mianowicie w katalogu środków karnych przewidzianych w ustawie Kodeks karny ustawodawca przewidział m.in. zakaz zajmowania określonego stanowiska, wykonywania określonego zawodu lub prowadzenia określonej działalności gospodarczej.
Orzekając zakaz prowadzenia działalności sąd jest obowiązany do konkretyzacji jakiego rodzaju działalności zakaz dotyczy (tak wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 4 kwietnia 2017 r., sygn.akt II AKo 14/17). Niedopuszczalne jest więc stwierdzenie jedynie, że orzeka się zakaz prowadzenia działalności gospodarczej.
Co do zasady, sąd może orzec zakaz prowadzenia określonej działalności gospodarczej w razie skazania za przestępstwo popełnione w związku z prowadzeniem takiej działalności, jeżeli dalsze jej prowadzenie zagraża istotnym dobrom chronionym prawem. Może orzec ten środek karny również wówczas gdy sprawca nie miał formalnie zgłoszonej działalności gospodarczej.
Tą możliwość jedynie sygnalizuję ponieważ sądowy zakaz prowadzenia działalności gospodarczej w postępowaniu karnym nie jest raczej tym, na co wierzyciel ma szczególny wpływ. Inaczej będzie natomiast na gruncie ustawy Prawo upadłościowe.
Na marginesie wspomnę, że z kolei ustawa Kodeks spółek handlowych wprowadza pewne ograniczenia co do możliwości pełnienia funkcji członka zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej albo likwidatora jeżeli zostało się skazanym prawomocnym wyrokiem za określone przestępstwa.
Prawo upadłościowe
Ustawa Prawo upadłościowe stanowi, że sąd może orzec pozbawienie na okres od jednego do dziesięciu lat prawa prowadzenia działalności gospodarczej na własny rachunek lub w ramach spółki cywilnej oraz pełnienia funkcji zarządcy sukcesyjnego, członka rady nadzorczej, członka komisji rewizyjnej, reprezentanta lub pełnomocnika osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą w zakresie tej działalności, spółki handlowej, przedsiębiorstwa państwowego, spółdzielni, fundacji lub stowarzyszenia osoby, która ze swojej winy:
• będąc do tego zobowiązana z mocy ustawy, nie złożyła w ustawowym terminie wniosku o ogłoszenie upadłości (przypominam, że zgodnie z ustawą wniosek ten winien być złożony w terminie 30 dni, licząc od dnia wystąpienia stanu niewypłacalności) albo
• faktycznie zarządzając przedsiębiorstwem dłużnika, istotnie przyczyniła się do niezłożenia wniosku o ogłoszenie upadłości w ustawowym terminie, albo
• po ogłoszeniu upadłości nie wydała lub nie wskazała majątku, ksiąg rachunkowych, korespondencji lub innych dokumentów upadłego, w tym danych w postaci elektronicznej, do których wydania lub wskazania była obowiązana z mocy ustawy, albo
• jako upadły po ogłoszeniu upadłości ukrywała, niszczyła lub obciążała majątek wchodzący w skład masy upadłości, albo
• jako upadły w toku postępowania upadłościowego nie wykonała innych obowiązków ciążących na nim z mocy ustawy lub orzeczenia sądu albo sędziego-komisarza, albo też w inny sposób utrudniała postępowanie
Orzeczenie zakazu prowadzenia działalności gospodarczej może mieć miejsce również wobec dłużnika będącego osobą fizyczną, także jeżeli niewypłacalność dłużnika jest następstwem jego celowego działania lub rażącego niedbalstwa oraz co do osoby, wobec której:
• już co najmniej raz ogłoszono upadłość, z umorzeniem jej długów po zakończeniu postępowania upadłościowego;
• ogłoszono upadłość nie dawniej niż pięć lat przed ponownym ogłoszeniem upadłości.
Przy orzekaniu zakazu, przy określonej oczywiście grupie przesłanek, sąd bierze pod uwagę stopień winy oraz skutki podejmowanych działań, w szczególności obniżenie wartości ekonomicznej przedsiębiorstwa upadłego i rozmiar pokrzywdzenia wierzycieli.
Prawo upadłościowe przewiduje również pewne sytuacje kiedy orzeczenie zakazu nie jest możliwe pomimo spełnienia wszystkich powyższych warunków. Precyzyjniej, nie orzeka się zakazu jeżeli postępowanie w tej sprawie zostało wszczęte w terminie:
• roku od dnia umorzenia lub zakończenia postępowania upadłościowego;
• roku od dnia oddalenia wniosku o ogłoszenie upadłości z powodu braku majątku pozwalającego na zaspokojenie kosztów postępowania lub gdy majątek ten pozwala jedynie na zaspokojenie tych kosztów bądź majątek dłużnika jest obciążony hipoteką, zastawem, zastawem rejestrowym, zastawem skarbowym lub hipoteką morską
w takim stopniu, że pozostały jego majątek nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania.
• trzech lat od dnia ustania stanu niewypłacalności albo wygaśnięcia obowiązku złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości, w sytuacji, gdy wniosek o ogłoszenie upadłości nie był w ogóle złożony.
Wniosek o zakaz prowadzenia działalności gospodarczej najczęściej składa wierzyciel choć może go złożyć także prokurator, tymczasowy nadzorca sądowy, zarządca przymusowy, syndyk, a także Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów oraz Komisji Nadzoru Finansowego. W praktyce często z takim wnioskiem występuje naczelnik urzędu skarbowego.
Sądem właściwym do rozpoznania przedmiotowego wniosku jest sąd upadłościowy, który orzeka po przeprowadzeniu rozprawy w pierwszej instancji w składzie jednoosobowym. Miejscowo właściwy jest sąd rejonowy, w którym ogłoszono upadłość dłużnika, a jeżeli upadłość ogłoszono w kilku sądach, właściwy jest sąd, w którym ogłoszono upadłość wcześniej.
Wniosek podlega opłacie sądowej w wysokości 100 zł.
Osoba, wobec której prawomocnie orzeczono zakaz prowadzenia działalności gospodarczej, podlegać będzie wpisowi z urzędu do Krajowego Rejestru Zadłużonych.
