Generalną zasadą jest, że darowizny rzeczy położonych na terytorium Polski podlegają opodatkowaniu w Polsce i w takim przypadku podatek będzie płatny zawsze w kraju. Jeżeli jednak rzeczy położone są za granicą to ich nabycie będzie podlegało opodatkowaniu w Polsce tylko w dwóch przypadkach, o których będzie mowa niżej.
Zasady ogólne
Zgodnie z art. 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn nabycie własności rzeczy znajdujących się za granicą lub praw majątkowych wykonywanych za granicą podlega podatkowi, jeżeli w chwili otwarcia spadku lub zawarcia umowy darowizny nabywca był obywatelem polskim lub miał miejsce stałego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Chwilą zawarcia umowy darowizny jest moment zawarcia umowy w formie aktu notarialnego albo moment spełnienia darowizny, za zgodą obdarowanego (przyjęcia przez niego darowizny) jeżeli forma aktu notarialnego nie została zachowana i nie była w świetle przepisów konieczna do przeniesienia własności rzeczy. Na mocy powołanej regulacji płatnikami podatku od spadków i darowizn może być zatem zarówno obywatel Polski, jak i cudzoziemiec o ile – ten ostatni – miał w Polsce miejsce stałego pobytu. W przypadku obywatela Polski z kolei nie ma znaczenia miejsce pobytu, podlega on obowiązkowi podatkowemu w Polsce nawet jeżeli jest rezydentem podatkowym w innym państwie.
Podwójne opodatkowanie darowizn
Niestety zawarte przez Polskę z innymi państwami umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania nie dotyczą omawianego podatku. Umowy te dotyczą bowiem jedynie podatku od dochodów i majątku, zaś w odniesieniu do darowizn poszczególne państwa zachowały autonomię, umożliwiającą de facto podwójne opodatkowanie w dwóch systemach podatkowych różnych państw. Zarówno organy podatkowe, jak i sądy zgodnie przyjmują, iż podatek od spadków i darowizn jest podatkiem majątkowym. Niemniej jednak, brak jest podstaw aby uznać, że jest podatkiem od majątku, o którym mowa w umowach bilateralnych (por. np. uzasadnienie wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 11 grudnia 2019 r. w sprawie III SA/Wa 613/19).
W konsekwencji skoro umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania nie będą miały zastosowania może dojść albo do podwójnego opodatkowania darowizny, albo do podwójnego zwolnienia z podatku.
Stały pobyt na terenie Polski
O ile w przypadku obywatelstwa sprawa nie jest skomplikowana, o tyle pojęcie stałego pobytu użyte w art. 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn może już rodzić wątpliwości. Pamiętać należy, że art. 240 ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach stanowi, że kartę pobytu wydaje się cudzoziemcowi, któremu udzielono:
1. zezwolenia na pobyt czasowy;
2. zezwolenia na pobyt stały;
3. zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego UE;
4. zgody na pobyt ze względów humanitarnych.
Jeżeli zatem cudzoziemcowi zostało udzielone zezwolenie na pobyt stały i otrzyma on darowiznę np. od rodziców zamieszkałych poza Polską, będzie musiał opodatkować ja w Polsce. Z kolei jeżeli cudzoziemiec będzie posiadał wyłącznie zezwolenie na pobyt czasowy – to tym samym nabycie przez niego np. środków pieniężnych tytułem darowizny nie będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn w Polsce (patrz np. interpretacja indywidualna z dnia 20 marca 2020 r., nr 0111-KDIB2-2.4015.4.2020.1.HS).
Nabycie przez osobę fizyczną rzeczy (praw majątkowych) tytułem darowizny nie podlega podatkowi od spadków i darowizn, jeżeli nabywane rzeczy znajdują się za granicą o ile w chwili zawarcia umowy darowizny obdarowany nie jest obywatelem polskim lub nie ma miejsca stałego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
