Wczoraj za pośrednictwem Państwowej Agencji Prasowej dwukrotnie ogłoszono mobilizację do wojska celem udzielenia pomocy walczącej z najeźdźcą Ukrainie. Informacje te oczywiście były fałszywe, ale wywołały one niemałe poruszenie, zwłaszcza wśród młodych mężczyzn. To skłoniło mnie do opisania jak tak naprawdę wygląda pobór wojskowy w razie wojny.
Zgodnie z przepisem art. 136 Konstytucji RP w razie bezpośredniego, zewnętrznego zagrożenia państwa Prezydent Rzeczypospolitej, na wniosek Prezesa Rady Ministrów, zarządza powszechną lub częściową mobilizację i użycie Sił Zbrojnych do obrony Rzeczypospolitej Polskiej. Jak Państwo widzą do zarządzenia mobilizacji nie jest konieczny wybuch wojny, wystarczy jedynie zewnętrzne i bezpośrednie zagrożenia dla bezpieczeństwa Polski. Proszę też zwrócić uwagę na fakt, że niespodziewaną mobilizację może co prawda zarządzić Prezydent ale nie działa on w tym zakresie samodzielnie. Aby do mobilizacji doszło niezbędny jest wniosek ze strony Premiera RP. Bez tego wniosku nie można jej zarządzić.
Szczegółowe zasady pełnienia służby wojskowej w razie ogłoszenia mobilizacji, stanu wojennego i w czasie wojny reguluje ustawa z dnia 11 marca 2022 roku o obronie Ojczyzny. Dział XVIII przewiduje, że w pierwszej kolejności mobilizowani są w takiej sytuacji żołnierze rezerwy i żołnierze w czynnej służbie wojskowej. Ich obowiązuje niejako przymusowy przydział mobilizacyjny, który odbywa się w formie karty mobilizacyjnej, którą zainteresowana osoba jest obowiązana przyjąć. Poza tym pewne kategorie osób mogą zostać powołane do służby wojskowej na wypadek wojny. Są to:
Ustawodawca pozwala również osobom nie posiadającym kwalifikacji wojskowej mobilizację pod warunkiem, że są pełnoletnie i nie przekroczyły 60 lat w przypadku mężczyzn i 50 lat w przypadku kobiet.
W razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny powołanie do służby wojskowej następuje na dwa sposoby:
Ten drugi sposób został właśnie wykorzystany do cyberataku na Polską Agencję Prasową objawiającym się fałszywym komunikatem o powołaniu do służby wojskowej.
Jak wspomniałam już wyżej, na wypadek wojny w pierwszej kolejności będą musieli się stawić do wojska żołnierze rezerwiści. Jest oczywiste, że ci w służbie wojskiej, którzy aktualnie ją też udział w wojnie musieliby brać. Ważne jednak aby wiedzieć, iż mobilizacja może być tak powszechna, jak i częściowa co pewnie jest mniej prawdopodobne, o ile kiedykolwiek miałaby zostać ona zarządzona. Tym niemniej taka możliwość istnieje. Częściowa mobilizacja może objąć przykładowo tylko wybrane regiony kraju np. województwa wschodnie czy tereny graniczące z Białorusią bądź jakikolwiek inny region czy nawet mniejsze jednostki administracyjne.
Jak już Państwu nadmieniłam – w czasie wojny do wojska mogą zaciągać się pełnoletni ochotnicy. Nie mogą być nimi tylko tacy, którzy nie podlegają obowiązkowi służby wojskowej.
Dopuszczalny jest zaciąg ochotniczy naszych rodaków mieszkających poza granicami RP. Ci w sprawach zaciągu ochotniczego zgłaszać się mogą do konsula Rzeczypospolitej Polskiej.
Żołnierze zawodowi w czasie wojny są pozbawieni przywilejów pracowniczych jak chociażby normalny urlop, co wydaje się poniekąd oczywiste. Przysługują im jedynie urlop okolicznościowy, zdrowotny i tzw. nagrodowy.
W myśl art. 5 ust 1 ustawy o obronie Ojczyzny obowiązkowi pełnienia służby wojskowej podlegają Polacy, którzy ukończyli 18 lat życia. Ustawa przewiduje też górną granicę wieku, i tak – najpóźniej można zaciągnąć się do wojska w roku, w którym kończy się lat 60. Jeżeli jednak zainteresowany posiada stopień podoficerski lub oficerski może do zrobić do 63 roku życia.
Art. 541 ustawy o obronie Ojczyzny zawiera cały katalog osób, które na wypadek wojny nie będę musiały wstąpić w szeregi polskiej armii.
Po pierwsze nie powołuje się osób, które:
W innych przypadkach nie powołuje się – na ich wniosek – osób, których powołanie do służby wojskowej, groziłoby zaprzestaniem lub poważnym zakłóceniem pracy urzędu państwowego lub samorządowego albo działalności gospodarczej przedsiębiorcy niezbędnej dla zapewnienia obrony lub bezpieczeństwa państwa. Dotyczy to osób takich jak pracownicy NBP, CBA czy przedsiębiorców, którzy wykonują zadania na rzecz Sił Zbrojnych typu produkcja i naprawy w warunkach wojny, a także ich pracowników oraz innych osób, o których mowa w przepisach wykonawczych do ustawy.
Ale uwaga – nie jest to pełna lista osób, których nie obejmie mobilizacja w razie wojny. Nie mobilizuje się bowiem także osób, które zostały wyłączone z obowiązku jej pełnienia np. ze względu na wiek czy posiadaną kategorię E, która oznacza, iż jej posiadacz jest trwale i całkowicie niezdolny do służby wojskowej także w czasie wojny.
Kto otrzyma kartę mobilizacyjną ze wskazaniem, że ma się stawić natychmiast do jednostki wojskowej. Ze wzoru karty mobilizacyjnej, a konkretnie pouczenia na nim wynika, że „termin „NATYCHMIAST” oznacza, że osoba powołana powinna nie później niż w ciągu sześciu godzin od powzięcia informacji o ogłoszeniu mobilizacji powszechnej lub wybuchu wojny stawić się do określonego w tej karcie miejsca stawiennictwa”. Tak wynika z treści rozporządzenia Ministra Obrody Narodowej z dnia 7 grudnia 2023 r. w sprawie wzoru karty powołania do służby wojskowej pełnionej w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny. Jest to szczegółowe rozwiązanie, które będzie mogło być stosowane w przypadku np. wybuchu wojny. Rozporządzenie to ma podstawę prawną w art. 533 ust. 5 ustawy o obronie Ojczyzny.
Ostatnią kwestią, którą chciałabym poruszyć w niniejszym wpisie jest penalizowanie pewnych zachowań, mam na myśli konkretnie niestawienie się do wojska na wypadek wojny. Art. 687 cytowanej już wyżej ustawy przewiduje za taki czyn karę pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3. Przestępstwo uchylania się od czynnej służby wojskowej w razie wojny może być popełnione tylko umyślnie. Poprzednio obowiązująca ustawa przewidywała łagodniejszy wymiar kary, była to wówczas kara do 2 lat pozbawienia wolności.
Jeszcze wyższy wymiar kary ustawodawca przewidział dla tych, którzy w sposób trwały nie stawiają się do wojska. Kara pozbawienia wolności to w takim przypadku nie mniej niż 5 lat. Ustawodawca nie sprecyzował jednak co oznacza pojęcie „trwale”, a zatem ma on charakter oceny.
Pobór wojskowy w czasie wojny nie obejmie zatem wszystkich mężczyzn i nie jest bezwarunkowy. Miejmy nadzieję, że nigdy do niego nie dojdzie.
O innych kwestiach związanych ze służbową wojskową przeczytacie Państwo na moim blogu w zakładce „Pobór wojskowy”.
Jeżeli potrzebują Państwo pomocy prawnej w podobnej sprawie zapraszam do skorzystania z usług mojej Kancelarii. Szczegóły (koszt, zakres i termin realizacji usługi) można ustalić telefonicznie pod nr.: 694 433 846 w godzinach 07.00-20.00 lub za pośrednictwem e-mail: katarzyna.siwiec@radca.prawny.org.pl
Przeczytaj także
Wkrótce czeka nas wymiana informacji podatkowych nie tylko przez banki jak ma to miejsce w przypadku umowy ze Stanami Zjednoczonymi ale także dane te będą dostarczane przez operatorów platform cyfrowych. Przeczytacie Państwo o tym w niniejszym wpisie.
Likwidacja spółki z ograniczoną odpowiedzialnością to sformalizowany proces. W niektórych przypadkach spółkę można jednak rozwiązać bez likwidacji. Likwidacja nie prowadzi do ograniczenia odpowiedzialności za zobowiązania spółki.