Wymogi w zakresie podpisu na wekslu

Weksel, czy to trasowany czy in blanco, aby mógł spełnić swoją funkcję musi zostać podpisany. Choć sprawa wydaje się z pozoru błaha to jednak praktyka pokazuje, że na tym tle odnotowuje się wiele nieprawidłowości. Dzieje się tak ponieważ w ustawie Prawo wekslowe nie zawarto definicji podpisu, a jedynie wyraźny wymóg aby weksel był podpisany.

Wymogi formalne co do podpisu wystawcy weksla
Podpis wystawcy weksla jest w zasadzie najważniejszym elementem weksla. Podpis ten nie musi być, wbrew pozorom, czytelny. Ważne aby został on naniesiony w zwykle używanej przez wystawcę weksla formie (tak np. postanowienie Sądu Najwyższego z 26 listopada 2014 r., sygn. akt III CZ 48/14). Nie musi też przybrać formy zupełnego podpisu tj. składającego się z imienia i nazwiska. Wystarczające dla uznania, że złożono na wekslu podpis jest umieszczenie samego tylko nazwiska albo przynajmniej jego skróconej wersji umożliwiającej identyfikację wystawcy weksla. W nauce prawa wielokrotnie wskazywano, że brak imienia wystawcy nie niweczy istnienia podpisu na wekslu. Co więcej, nawet podpisanie weksla błędnym imieniem nie pociąga za sobą nieważności weksla. Imię może zostać pominięte, można umieścić jedynie pierwszą jego literę bądź napisać je w sposób zdrobniały. A contrario, umieszczenie jedynie imienia wystawcy weksla z pominięciem jego nazwiska czyni weksel nieważnym (por. I. Heropolitańska, Komentarz do ustawy – Prawo wekslowe).
Podpis na wekslu musi być własnoręczny co oznacza, że nie jest możliwe podpisanie weksla sposobem mechanicznym.
Weksel podpisany dwu czy trzykrotnie nadal pozostaje ważny (patrz orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 21 lutego 1929 r., sygn.akt III Rw. 69/29).
Pomimo powyższego, sugerowanym byłoby aby wierzyciele w ich dobrze pojętym interesie przykładali uwagę do sposobu i formy podpisu weksla przez jego wystawcę i wymagali jednak złożenia podpisu w sposób czytelny i w pełnym brzmieniu, a przede wszystkim aby składali podpis w obecności remitenta.

Podmioty upoważnione do podpisania weksla
Bardzo istotne z punktu widzenia praktyki jest podpisanie weksla przez właściwą osobę, będą to oprócz osoby fizycznej przykładowo w przypadku spółki cywilnej wszyscy jej wspólnicy gdyż spółka cywilna – jako taka – nie ma zdolności wekslowej.
W przypadku handlowych spółek osobowych weksel powinni podpisać ci wspólnicy spółki, którzy mają prawo ją reprezentować. Koniecznym jest przy tym, aby zostało uwidocznione w treści weksla, że czynią to za spółkę.
W przypadku spółek kapitałowych zasada jest podobna – weksel podpisują członkowie zarządu umocowani do reprezentacji spółek, zgodnie z danymi zawartymi w Krajowym Rejestrze Sądowym, również uwidaczniając w treści weksla, iż czynią to za spółkę. Przy tej okazji wypada nadmienić, że wystawcą weksla może być spółka w organizacji, która nie została jeszcze wpisana do KRS. Także w takim przypadku wierzyciele mogą zabezpieczyć w komentowany sposób swoje roszczenia. Stosownie do regulacji kodeksu spółek handlowych, spółki w organizacji mogą bowiem we własnym imieniu zaciągać zobowiązania, w tym bez wątpienia także wekslowe. Remitenci powinni tylko dołożyć starań, aby podpisy na wekslu zostały złożone zgodnie z regułą wyrażoną w art. 161 § 2 kodeksu spółek handlowych zgodnie, z którą spółka w organizacji jest reprezentowana przez zarząd albo pełnomocnika powołanego jednomyślną uchwałą wspólników.
W imieniu spółdzielni weksel podpisuje zarząd spółdzielni, a w imieniu fundacji czy stowarzyszenia zarząd odpowiednio fundacji i stowarzyszenia.
Weksel może podpisać także pełnomocnik, przy czym wówczas w treści weksla należy, poza jego podpisem, wskazać osobę mocodawcy, w którego imieniu działa pełnomocnik. Najlepszych wskazówek w tej materii dostarcza właściwie wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 24.11.2004 r., sygn.akt VI ACa 143/03. Zaznaczono w nim, że poprawny sposób podpisu pełnomocnika na wekslu powinien zawierać oprócz jego podpisu wskazanie „stosunku pełnomocnika”, które z reguły sprowadza się do zamieszczenia na wekslu wprost słowa „pełnomocnik” lub jego synonimów. Nie jest to konieczne tylko wtedy, gdy ze sformułowania treści wzmianki przy podpisie następni posiadacze weksla będą mogli bez wątpliwości wywnioskować, iż osoba, która ten podpis złożyła, zobowiązała się w nie swoim imieniu.
Analogicznie za wystawcę weksel mogą podpisać jego przedstawiciele ustawowi. Weksel może podpisać także prokurent spółki w jej imieniu.
Weksel w imieniu na przykład spółek handlowych w likwidacji podpisują jej likwidatorzy.
Warto też pamiętać o treści art. 75 ustawy Prawo wekslowego, zgodnie z którym to przepisem za osoby nieumiejące pisać lub niemogące podpisać weksla chociażby z powodu choroby może podpisać się na wekslu inna osoba, której podpis winien być uwierzytelniony przez notariusza. Podobnie osoba niewidoma może złożyć zawsze oświadczenie wekslowe w formie aktu notarialnego (M. Allerhand, Zobowiązanie wekslowe w formie aktu notarialnego, PN 1937, nr 1).

Miejsce umieszczenia podpisu
Choć przepisy prawa wekslowego nie zawierają postanowień, które by określały, w którym miejscu wystawca powinien się podpisać to z faktu, że podpis musi obejmować całą treść weksla wynika, że wystawca musi podpisać się na przedniej stronie weksla.
Zwyczajowo, od czasów używania blankietów wekslowych podpis umieszcza się w dolnym, prawym rogu choć nie oznacza to w żadnym razie, że nie może ów podpis zostać umieszczony na środku czy też w lewym rogu. Z kolei umieszczenie podpisu na odwrocie weksla czy na przedłużku unieważnia weksel.

Podpis na wekslu nie jest warunkiem wystarczającym ale absolutnie koniecznym dla powstania zobowiązania wekslowego. Z tego względu należy zwrócić szczególną uwagę na formę podpisu, miejsce jego umieszczenia zaś w przypadku gdy wystawcą weksla nie jest osoba fizyczna także na to czy osoba podpisująca weksel jest upoważniona do zaciągania zobowiązania wekslowego za osobę prawną czy jednostkę organizacyjną. Pozwoli to wyeliminować sytuacje, w których pomimo formalnego istnienia podpisu na wekslu weksel ten jest nieważny.