W związku z likwidacją ulgi abolicyjnej wielu podatników zarabiających poza granicami kraju w sposób szczególny zainteresowało się kwestią rezydencji podatkowej, a konkretniej tym, czy pomimo zamieszkiwania poza granicami kraju będą podlegać obowiązkowi podatkowemu w Polsce. Najprościej mówiąc posiadanie rezydencji podatkowej w Polsce – co do zasady – związane jest z obowiązkiem rozliczania dochodów w Polsce. Z kolei osoby fizyczne, jeżeli nie mają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej miejsca zamieszkania, podlegają obowiązkowi podatkowemu tylko od dochodów (przychodów) osiąganych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (ograniczony obowiązek podatkowy).
Celem niniejszego wpisu jest przybliżenie tej problematyki, przy czym należy pamiętać, że zawsze każdy przypadek jest rozpatrywany indywidualnie.
Rezydencja podatkowa w Polsce a nieograniczony obowiązek podatkowy w Polsce
Art. 3 ust 1 a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych mówi, że za osobę mającą miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej uważa się osobę fizyczną, która:
1) posiada na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej centrum interesów osobistych lub gospodarczych (ośrodek interesów życiowych) lub
2)przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej dłużej niż 183 dni w roku podatkowym.
Niestety spełnienie którejkolwiek z tych przesłanek wystarczy, aby być uznanym za osobę podlegającą w Polsce nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu. Są one bowiem od siebie całkowicie niezależne.
Najprościej ustalić kwestię rezydencji na podstawie kryterium czasu pobytu w Polsce. Należy tylko pamiętać, iż przy liczeniu dni przebywania w Polsce należy brać pod uwagę wszystkie dni spędzone w Polsce. Do tego okresu zaliczana jest również każda część dnia, dzień przybycia lub dzień wyjazdu osoby z Polski. Nawet jeżeli podatnik przebywa w Polsce jedynie 10 minut danego dnia dla celów ustalenia miejsca zamieszkania uznaje się, że w tym dniu przebywał w Polsce. Zgodnie z komentarzem do Konwencji Modelowej OECD jako dzień obecności liczone są wszystkie dni spędzone w danym państwie, także soboty i niedziele, święta narodowe, urlopy przed, w czasie i po zakończeniu działalności, dni choroby oraz dni zajęte z powodu śmierci lub choroby w rodzinie. Nie bierze się pod uwagę dni spędzonych w tym państwie w czasie przejazdu między dwoma miejscami położonymi poza tym państwem. Rezydencję podatkową w Polsce ustala się również – niezależnie – na podstawie ośrodka interesów życiowych.
Rezydencja podatkowe w Polsce a ośrodek interesów życiowych
Kolejna przesłanka nastręcza niejednokrotnie wątpliwości interpretacyjnych. Jak wyjaśniono w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego siedziba w Łodzi z dnia 5 października 2017 r. sygn.akt I SA/Łd 493/17 oceniając, w którym z państw znajduje się centrum życiowych i zawodowych interesów osoby fizycznej, należy wziąć pod uwagę przede wszystkim związki osobiste i ekonomiczne osoby fizycznej z danym państwem, wśród których istotne są więzi rodzinne, towarzyskie, zatrudnienie, działalność polityczna, kulturalna i wszelka inna działalność, miejsce wykonywania działalności gospodarczej i miejsce, z którego osoba zarządza swoim mieniem. Wszystkie te okoliczności należy rozważyć w całości, uwzględniając indywidualne postępowanie danej osoby, i tak na przykład zdaniem judykatury choć okoliczności związane z pozostawieniem mienia w Polsce stanowią czynnik wpływający na ustalenie ośrodka interesów życiowych to nie mają one charakteru decydującego.
Jak wyjaśnił Minister Finansów w swoich ostatnich objaśnieniach z dnia 29 kwietnia bieżącego roku „wyjazd do innego państwa wraz z całą rodziną w większości przypadków powodować będzie przeniesienie centrum interesów osobistych do tego państwa. Natomiast wyjazd do pracy za granicę, podczas gdy małżonek oraz dzieci pozostają w Polsce, powodować będzie najczęściej utrzymanie centrum interesów osobistych na terytorium Polski. W przypadku osób żyjących samodzielnie należy w szczególności uwzględnić, w którym państwie prowadzone jest samodzielne gospodarstwo domowe i w którym państwie podatnik uczestniczy w życiu towarzyskim, kulturalnym lub politycznym”.
Rezydencja podatkowa w więcej niż jednym kraju
Istnieje szereg przypadków, w których podatnik ma tego rodzaju powiązania z więcej niż jednym państwem, które skutkują tym, że np. dwa państwa – zgodnie ze swoim systemem podatkowym – uznają go za rezydenta podatkowego. W przypadku podwójnej rezydencji podatkowej, konflikt między państwami należy rozstrzygnąć w oparciu o reguły kolizyjne, zawarte w umowach o unikaniu podwójnego opodatkowania. Tak więc uznanie osoby fizycznej za osobę mającą miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w rozumieniu art. 3 ust. 1 a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie przesądza jeszcze w każdym przypadku o uznaniu tej osoby, za osobę podlegającą w Rzeczypospolitej Polskiej nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu.
Puentując, podatnik nie wybiera dowolnie swojej rezydencji podatkowej. To, w jakim kraju podlega nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu wymaga zawsze indywidualnej oceny wszystkich faktów i okoliczności dotyczących konkretnego podatnika.
