Od stycznia 2017 r. do licznych już i tak przepisów chroniących pracowników dochodzą te statuujące ochronę stosunku pracy żołnierzy terytorialsów.
Ustawa z dnia ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej zalicza do żołnierzy w czynnej służbie wojskowej również żołnierzy pełniących terytorialną służbę wojskową, co z kolei wiąże się z określonymi przywilejami dla nich, a obowiązkami pracodawców. Niestety, nadal niewielu pracodawców wie jakie uprawnienia i gwarancje pracownikom daje terytorialna służba wojskowa.
Obowiązki pracodawcy wobec pracownika powołanego do terytorialnej służby
Z uwagi na częstotliwość pytań o kwestie WOT a praca poniżej omówię najważniejsze zagadnienia:
1.Ochrona stosunku pracy
Art. 118 ust 1 ustawy o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej zakazuje wypowiadania i rozwiązywania przez pracodawcę stosunku pracy z pracownikiem w okresie między dniem doręczenia pracownikowi karty powołania do czynnej służby wojskowej a jej odbyciem. Przepis ten zawiera ograniczenia daleko idące jako, że nawet jeżeli pracodawca wcześniej wypowiedział umowę, ale okres wypowiedzenia upływałby już po dniu doręczenia pracownikowi karty powołania do czynnej służby wojskowej, takie wcześniej dokonane wypowiedzenie staje się bezskuteczne chyba, że żądaniem pracownika będzie rozwiązanie stosunku pracy.
Nie ma natomiast analogicznego zakazu jeżeli chodzi o rozwiązanie umowy o pracę przez samego terytorialsa, tu ustawodawca nie stawia żadnych ograniczeń.
Pracodawca może rozwiązać umowę w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji albo wówczas gdy zachodzą przesłanki do rozwiązania umowy z winy pracownika. A contrario, nie można rozwiązać umowy z terytorialsem w przypadkach o jakich mowa w art. 53 kodeksu pracy.
Jeżeli pracodawcę i żołnierza wiąże umowa o pracę zawarta na czas określony i okres na jaki ją zawarto przypada pomiędzy dniem doręczenia pracownikowi karty powołania do czynnej służby wojskowej a jej odbyciem, umowa ta ulega rozwiązaniu z upływem czasu na jaki ją zawarto. Ale już w przypadku umowy zawartej na okres próbny taka umowa nie tylko nie ulega rozwiązaniu ale wręcz przekształca się ona w umowę zawartą na czas nieokreślony.
Terytorialna służba wojskowa objęta jest ochroną trwałości stosunku pracy.
2.Zwolnienie od pracy
Ustawa przewiduje ponadto, że pracodawca musi udzielić, na wniosek pracownika zwolnienia od pracy w wymiarze 2 dni jeżeli pracownikowi doręczono kartę powołania do zasadniczej lub okresowej służby wojskowej lub jednego dnia jeżeli pracownikowi doręczono kartę powołania do odbycia ćwiczeń wojskowych trwających powyżej trzydziestu dni lub pełnienia terytorialnej służby wojskowej, o ile karta powołania nie zobowiązuje pracownika do natychmiastowego stawiennictwa.
Na wniosek pracownika, który odbył ćwiczenia wojskowe trwające powyżej trzydziestu dni lub pełnił terytorialną służbę wojskową rotacyjnie jednorazowo nieprzerwanie przez okres co najmniej trzydziestu dni, pracodawca jest obowiązany udzielić zwolnienia od pracy po odbyciu tych ćwiczeń lub pełnienia tej służby na jeden dzień.
We wszystkich tych przypadkach pracownik nie ma prawa do wynagrodzenia za dni wolne ale pracodawca zachowuje możliwość wypłaty takiego wynagrodzenia. Jeżeli taką decyzję podejmie czyni to jednak na własny koszt.
3.Odprawa dla pracownika
Pracownik powołany do terytorialnej służby wojskowej otrzymuje od pracodawcy odprawę w wysokości dwutygodniowego wynagrodzenia obliczonego według zasad określonych dla ustalania ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy. Art. 125 ustawy przyznaje to prawo precyzyjnie pracownikowi powołanemu do zasadniczej służby wojskowej, okresowej służby wojskowej lub terytorialnej służby wojskowej. Odprawa ta przysługuje pracownikowi wyłącznie raz.
W związku z treścią art. 134 a ust 2 powołanej wyżej ustawy, pracodawca może domagać się zwrotu wypłaconej pracownikowi jako odprawy kwoty pieniężnej składając stosowny wniosek do Szefa Wojewódzkiego Sztabu Wojskowego w terminie 90 dni
Choć ust 1 tego przepisu mówi, że tylko pracodawcy zatrudniającemu pracownika będącego żołnierzem rezerwy posiadającym nadany przydział kryzysowy lub żołnierzem OT przysługuje świadczenie pieniężne za okres odbywania ćwiczeń wojskowych, pełnienia okresowej służby wojskowej lub terytorialnej służby wojskowej rotacyjnie przez tego żołnierza to jednak uznać należy, że także w sytuacji, gdy pracownik, któremu odprawę już wypłacono nie posiada statusu żołnierza rezerwy pracodawca ma prawo wystąpić o zwrot kwoty odprawy. Stanowisko takie zajął bowiem Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z dnia 9 czerwca 2020 r., sygn.akt II SA/Wa 946/20 uznając wyraźnie, że tak jak wypłaty odprawy przez pracodawcę ustawodawca nie wiąże z faktem posiadania przez pracownika statusu żołnierza rezerwy tak też nie ma podstaw do wiązania z tą okolicznością uprawnienia pracodawcy do żądania wypłaty należnego świadczenia (odprawy).
Aktualnie obowiązuje ustawa o obronie ojczyzny.
