Najem okazjonalny jest rodzajem najmu lokalu mieszkalnego. Został uregulowany w treści ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego, aczkolwiek mają do niego zastosowanie jedynie wybrane przepisy tejże ustawy. Jedną z takich regulacji jest wypowiedzenie stosunku najmu przez wynajmującego w kilku ściśle określonych przypadkach. W pozostałym zakresie najem okazjonalny jest doregulowany przepisami Kodeksu cywilnego o najmie.
Podstawy wypowiedzenia stosunku najmu wynikające z ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego
Na bazie przepisów rzeczonej ustawy, jeżeli chodzi o najem okazjonalny, wynajmujący ma dość ograniczoną możliwość rozwiązania najmu okazjonalnego, mianowicie może tego dokonać za miesięcznym wypowiedzeniem w trzech przypadkach tj. wówczas gdy najemca:
– pomimo pisemnego upomnienia nadal używa lokalu w sposób sprzeczny z umową lub niezgodnie z jego przeznaczeniem lub zaniedbuje obowiązki, dopuszczając do powstania szkód, lub niszczy urządzenia przeznaczone do wspólnego korzystania przez mieszkańców albo wykracza w sposób rażący lub uporczywy przeciwko porządkowi domowemu, czyniąc uciążliwym korzystanie z innych lokali, lub
– jest w zwłoce z zapłatą czynszu, innych opłat za używanie lokalu lub opłat niezależnych od właściciela pobieranych przez właściciela tylko w przypadkach, gdy lokator nie ma zawartej umowy bezpośrednio z dostawcą mediów lub dostawcą usług, co najmniej za trzy pełne okresy płatności pomimo uprzedzenia go na piśmie o zamiarze wypowiedzenia stosunku prawnego i wyznaczenia dodatkowego, miesięcznego terminu do zapłaty zaległych i bieżących należności, lub,
– wynajął, podnajął albo oddał do bezpłatnego używania lokal lub jego część bez wymaganej pisemnej zgody właściciela.
Należy pamiętać, że zapłata wszystkich zaległości w wyznaczonym do tego dodatkowym terminie powoduje, że wynajmujący już nie może wypowiedzieć stosunku prawnego z tej przyczyny (tak np. Zdun-Załęska Katarzyna, Ustawa o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego).
Co jednakże najważniejsze, powyższe regulacje mają charakter bezwzględnie obowiązujący. Oznacza to tym samym, że nie mogą być wolą stron modyfikowane. Nawet jeżeli strony postanowią w umowie, że na przykład podstawę wypowiedzenia będzie stanowić zwłoka najemcy w zapłacie jednomiesięcznego czynszu, postanowienia takie będą nieważne w świetle art. 58 kodeksu cywilnego.
Dodatkową podstawę wypowiedzenia najmu przewiduje art. 19d ust. 5 tej ustawy, zgodnie z którym w razie niedopełnienia przez najemcę obowiązku wskazania innego lokalu – (w wypadku utraty prawa do lokalu wskazanego uprzednio), w którym mógłby zamieszkać w przypadku wykonania egzekucji obowiązku opróżnienia lokalu- oraz przedstawienia oświadczenia właściciela lokalu, że zgadza się na zamieszkanie w nim najemcy w razie wykonania egzekucji opróżnienia lokalu, wynajmujący może wypowiedzieć umowę najmu z zachowaniem co najmniej siedmiodniowego okresu wypowiedzenia. Okres wypowiedzenia umowy najmu jest zatem w tej sytuacji bardzo krótki.
Wypowiedzenie najmu okazjonalnego na podstawie przepisów kodeksu cywilnego
Możliwe jest również wypowiedzenie umowy najmu przez wynajmującego w oparciu o przepisy ustawy Kodeks cywilny. Podstawę wypowiedzenia stanowić może konkretnie art. 678 § 1 kodeksu cywilnego, który to przepis stanowi, iż w razie zbycia rzeczy najętej w czasie trwania najmu nabywca wstępuje w stosunek najmu na miejsce zbywcy; może jednak wypowiedzieć najem z zachowaniem ustawowych terminów wypowiedzenia. Z tej przyczyny można jednakże wypowiedzieć najem tylko wówczas gdy najemca nie objął jeszcze przedmiotu najmu.
Najemca z kolei może wypowiedzieć umowę najmu w sytuacji gdy wynajmowany lokal ma wady tego rodzaju, że zagrażają one zdrowiu jego lub jego domowników, nawet jeżeli wcześniej o tych wadach wiedział.
Ponadto, zgodnie z ogólnymi przepisami umowy o najmie, możliwe jest wypowiedzenie najmu w przypadkach przewidzianych w umowie, dlatego też tak ważne jest aby umowa najmu okazjonalnego została właściwie sporządzona i przewidywała także inne, niż tylko ustawowe przyczyny jej wypowiedzenia. Oczywiście, następnie dużą rolę odgrywa także prawidłowe uzasadnienie wypowiedzenia umowy najmu.
Wypowiedzenie umowy w przypadkach przewidzianych w umowie najmu
Obowiązujące ustawodawstwo umożliwia co do zasady stronom stosunku najmu rozwiązanie go za wypowiedzeniem jeżeli najem zawarto na czas nieoznaczony. Natomiast jeżeli umowę zawarto na czas oznaczony jej wypowiedzenie dopuszczalne jest wyłącznie w wypadkach określonych w umowie. Zważywszy, że najem okazjonalny może zostać zawarty jedynie na czas oznaczony, wynoszący maksymalnie 10 lat, strony takiej umowy powinny zagwarantować sobie właśnie w umowie możliwość jej rozwiązania. Praktyka za niewystarczające do skutecznego wypowiedzenia najmu uznaje samo tylko zamieszczenie w umowie zapisu o jej możliwości rozwiązania przykładowo za 3-miesięcznym terminem wypowiedzenia. Akceptowalne jest natomiast dość liberalne ich ujęcie poprzez odwołanie się chociażby do pojęcia „ważnych przyczyn”. Powyższe twierdzenia potwierdza teza wyroku Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 16 stycznia 2015 r., sygn.akt I ACa 669/14, w której podniesiono, iż wskazanie przyczyn wypowiedzenia nie musi być enumeratywne, wystarczy ogólne ich oznaczenie. Samo tylko zaś zastrzeżenie możliwości wypowiedzenia umowy (bez wskazania jego przyczyny) nie kwalifikuje się jako „wypadki wskazane w umowie”. Wyklucza to przyjęta w art. 673 § 3 k.c. konstrukcja wypowiedzenia, dostosowana do uwarunkowań zasady swobody umów.
Reasumując postanowienie, które zezwala na rozwiązanie w drodze swobodnego wypowiadania umowy zawartej na czas oznaczony, jest sprzeczne z naturą takiego stosunku.
Dodać należy, że umowa najmu okazjonalnego winna doprecyzowywać także takie kwestie jak termin wypowiedzenia umowy najmu.
Zważywszy, że ustawowych przesłanek wypowiedzenia najmu okazjonalnego nie jest zbyt wiele, warto jest uzupełnić je dodatkowo stosownymi zapisami umowy najmu. Jest to istotne dla ochrony interesów obu stron umowy, bo nadal najem okazjonalny jest bardzo popularną w Polsce umową, wielokrotnie częściej zawieraną niż ma to miejsce w przypadku zwykłego najmu lokalu.
